ترشحات بعد از عمل گوش: چه زمانی طبیعی است و چه زمانی باید نگران شد؟
عمل‌های جراحی گوش، چه برای درمان عفونت‌های مزمن، بازسازی پرده گوش (تیمپانوپلاستی) یا کاشت پروتز، معمولاً با موفقیت بالا انجام می‌شوند. اما یکی از نگرانی‌های شایع بیماران پس از جراحی، ترشحات گوش است. این ترشحات می‌توانند طیف وسیعی از ظاهر، بو و قوام داشته باشند و دانستن اینکه کدام‌یک طبیعی و کدام یک نگران‌کننده است، اهمیت زیادی دارد.
در این مقاله از بلاگ دکتر معصومه سعیدی، فلوشیپ جراحی گوش و قاعده جمجمه، به بررسی دقیق ترشحات بعد از عمل گوش، دلایل آن، علائم هشدار و توصیه‌های مراقبتی می‌پردازیم.
ترشحات گوش بعد از عمل: آیا همیشه طبیعی است؟
وجود مقدار کمی ترشح شفاف، رقیق یا کمی خونی در روزهای ابتدایی بعد از عمل گوش، در بسیاری از موارد طبیعی و مورد انتظار است. این ترشحات معمولاً ناشی از روند ترمیم زخم جراحی، استفاده از مواد جذب‌شونده مانند فوم یا پماد، یا باقی‌مانده‌ی مایعات شست‌وشو در حین عمل هستند.
اما تداوم، تغییر رنگ، بوی بد، یا افزایش حجم ترشحات می‌تواند نشانه‌ی عفونت یا سایر عوارض باشد.
انواع ترشحات و معنای هر کدام
۱. ترشحات شفاف یا کمی خونی (رزی رنگ)
- زمان بروز: ۲ تا ۳ روز اول بعد از جراحی
- علت: طبیعی – واکنش به زخم جراحی یا جذب پانسمان داخل گوش
- اقدام: نیازی به مداخله نیست، فقط رعایت بهداشت کافی است.
۲. ترشحات سفید یا کرم رنگ غلیظ
- زمان بروز: معمولاً بعد از چند روز
- علت احتمالی: باقی‌مانده مواد دارویی یا شروع التهاب خفیف
- اقدام: مراجعه برای بررسی توسط پزشک؛ ممکن است نیاز به تمیز کردن گوش یا تجدید درمان دارویی باشد.
۳. ترشحات زرد یا سبز با بوی بد
- زمان بروز: در هر مرحله پس از جراحی
- علت احتمالی: عفونت داخل گوش یا محل جراحی
- اقدام: اورژانسی – نیاز به ویزیت سریع توسط متخصص، تجویز آنتی‌بیوتیک و احتمالاً بررسی‌های بیشتر (مانند کشت ترشح)
۴. ترشحات خون‌آلود همراه با درد یا کاهش شنوایی
- زمان بروز: معمولاً غیرطبیعی و نشانه‌ی مشکل
- علت احتمالی: آسیب به ساختار داخلی یا عفونت شدید
- اقدام: بررسی فوری توسط جراح گوش ضروری است.
عوامل مؤثر در بروز ترشحات غیرطبیعی پس از جراحی گوش
اگرچه ترشح مختصر پس از جراحی گوش تا حدی طبیعی است، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ترشحات غیرطبیعی، عفونت و تاخیر در روند بهبودی را افزایش دهند. شناخت این عوامل به بیمار کمک می‌کند با رعایت نکات ساده، از بروز عوارض جلوگیری کند و روند ترمیم گوش را تسریع ببخشد.
۱. رعایت‌نکردن مراقبت‌های پس از عمل
یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز عفونت و ترشح غیرطبیعی، بی‌توجهی به دستورالعمل‌های بعد از جراحی است. مواردی مانند:
- خیس شدن گوش در حمام یا شنا
- دستکاری یا کندن پانسمان داخلی گوش
- استفاده از گوش‌پاک‌کن یا جسم خارجی در گوش
- مصرف نکردن منظم داروهای تجویزی (مثل آنتی‌بیوتیک‌ها یا قطره‌ها)
همگی می‌توانند زمینه را برای رشد باکتری‌ها یا اختلال در ترمیم زخم فراهم کنند. رعایت دقیق توصیه‌های پزشک پس از عمل، نقش کلیدی در پیشگیری از ترشحات غیر عادی دارد.
۲. قرار گرفتن در معرض آلودگی، دود و سیگار
قرارگیری در محیط‌های آلوده یا در معرض دود سیگار (چه فعال و چه غیرفعال) می‌تواند فرآیند ترمیم زخم را مختل کرده و احتمال عفونت را افزایش دهد. نیکوتین و سایر مواد مضر موجود در دود، جریان خون در ناحیه جراحی را کاهش داده و باعث تضعیف سیستم دفاعی موضعی گوش می‌شوند.
در بیماران سیگاری، نه تنها احتمال ترشحات چرکی بیشتر است، بلکه نرخ شکست عمل جراحی گوش نیز بالاتر گزارش شده است. بنابراین ترک سیگار قبل و بعد از عمل توصیه می‌شود.
۳. وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا نقص سیستم ایمنی
افرادی که به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های خودایمنی، یا ضعف سیستم ایمنی (مثلاً بیماران تحت شیمی‌درمانی یا مصرف‌کننده داروهای سرکوب‌کننده ایمنی) هستند، در معرض خطر بیشتری برای عفونت پس از جراحی قرار دارند.
در این بیماران:
- ترمیم بافتی کندتر انجام می‌شود
- حساسیت به میکروب‌ها بیشتر است
- احتمال عفونت عمقی و ترشحات مزمن بالا می‌رود
مدیریت دقیق قند خون و تقویت ایمنی بدن پیش از جراحی از اقدامات حیاتی برای پیشگیری از ترشح و عفونت بعد از عمل است.
۴. سابقه عفونت مزمن گوش یا سینوس
بیمارانی که پیش از جراحی دچار مشکلات مزمن مانند:
- اوتیت مدیا (عفونت مزمن گوش میانی)
- کلستئاتوم (توده پوستی در گوش میانی)
- سینوزیت مزمن یا ترشحات پشت حلق
هستند، بیشتر در معرض خطر ترشحات عفونی بعد از جراحی گوش قرار دارند. این افراد ممکن است میکروارگانیسم‌هایی مقاوم در گوش یا مجاری تنفسی فوقانی داشته باشند که به‌راحتی باعث عفونت ثانویه زخم جراحی می‌شوند.
در این موارد، پزشک معمولاً:
-
- درمان پیشگیرانه با آنتی‌بیوتیک
- استفاده از پانسمان خاص
- یا کشت ترشحات جهت انتخاب دقیق آنتی‌بیوتیک را توصیه می‌کند.
۵. عوامل محیطی و رفتاری دیگر
برخی عوامل کمتر شناخته‌شده ولی مؤثر دیگر شامل:
-
- نقض تکنیک جراحی یا بخیه ناکافی (در موارد نادر)
- آب‌وهوای مرطوب و گرم که می‌تواند رشد باکتری را تسهیل کند
- استفاده از سمعک یا ایرپاد بدون مشورت پزشک پس از عمل
- مسافرت هوایی یا تغییرات فشار ناگهانی که باعث نشت مایعات از زخم می‌شود
بسیاری از ترشحات غیرطبیعی پس از عمل گوش، قابل پیشگیری هستند اگر بیمار:
- دستورات پزشک را با دقت دنبال کند
- از مواجهه با آلودگی‌ها پرهیز نماید
- در صورت داشتن بیماری زمینه‌ای، حتماً پزشک را مطلع کند
- و هرگونه تغییر غیرمنتظره در ترشحات را سریع گزارش دهد
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟
پس از عمل جراحی گوش، بروز برخی علائم ممکن است نشانه‌ی هشدار از بروز عفونت، آسیب به ساختارهای گوش میانی یا داخلی، یا حتی اختلال در روند ترمیم زخم باشد. تشخیص به‌موقع این علائم و مراجعه فوری به متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) می‌تواند از پیشرفت عوارض و آسیب‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری کند.
در ادامه، مهم‌ترین علائم هشداردهنده به همراه توضیح هرکدام آمده است:
۱. ترشحات بدبو، چرکی یا مداوم از گوش
چه چیزی طبیعی نیست؟
- ترشحاتی به رنگ زرد، سبز یا قهوه‌ای
- ترشحات با بوی ناخوشایند
- ترشحاتی که پس از چند روز قطع نمی‌شوند یا افزایش می‌یابند
علت احتمالی:
این نوع ترشحات معمولاً نشانه‌ی عفونت فعال در محل جراحی یا گوش میانی هستند. باقی‌ماندن مواد پانسمان، عدم رعایت بهداشت یا ورود آب به گوش می‌تواند علت آن باشد.
اقدام فوری:
نیاز به معاینه توسط متخصص، انجام کشت ترشح و شروع آنتی‌بیوتیک مناسب وجود دارد. تأخیر در درمان ممکن است منجر به گسترش عفونت به نواحی عمقی‌تر گوش شود.
۲. درد شدید، مداوم یا فزاینده در گوش
چه چیزی نگران‌کننده است؟
- دردی که چند روز پس از جراحی شروع شده و بدتر می‌شود
- درد همراه با ضربان یا تیر کشیدن شدید
علت احتمالی:
درد شدید و رو به افزایش می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عفونت، تجمع ترشحات چرکی، یا التهاب در ناحیه جراحی باشد. در موارد نادر، ممکن است نشانه‌ای از بروز کلستئاتوم یا آسیب عصبی باشد.
اقدام فوری:
ارزیابی دقیق توسط پزشک، بررسی وجود آبسه یا تجمع چرک، و احتمالاً تخلیه ترشحات یا تنظیم داروهای ضدالتهاب لازم است.
۳. تب، لرز یا علائم عمومی عفونت
چه چیزی طبیعی نیست؟
- دمای بدن بالاتر از ۳۸ درجه
- لرز، تعریق شبانه یا ضعف عمومی
- بی‌حالی یا کاهش اشتها به‌ویژه در کودکان
علت احتمالی:
این علائم اغلب نشانه‌ی گسترش عفونت از گوش به بدن هستند که می‌تواند به وضعیت‌های خطرناکی مانند اوتیت مدیا مزمن یا مننژیت منجر شود.
اقدام فوری:
آزمایش خون، بررسی محل جراحی، تجویز آنتی‌بیوتیک سیستمیک یا بستری شدن در موارد حاد.
۴. کاهش شنوایی ناگهانی یا وزوز گوش
چه چیزی نگران‌کننده است؟
- کاهش بیشتر شنوایی نسبت به قبل از عمل
- شنیدن صداهای آزاردهنده مثل سوت، وزوز یا همهمه
- تغییر ناگهانی در حس شنوایی
علت احتمالی:
می‌تواند به علت تجمع مایعات یا ترشح، آسیب به عصب شنوایی یا عفونت‌های داخلی باشد. در صورت عدم پیگیری، این حالت ممکن است دائمی شود.
اقدام فوری:
ارزیابی شنوایی (ادیومتری)، بررسی پرده گوش، و در صورت نیاز شروع درمان دارویی یا تزریق داخل‌گوشی.
۵. سرگیجه، احساس چرخش یا عدم تعادل
چه چیزی نگران‌کننده است؟
- سرگیجه‌های چرخشی شدید همراه با تهوع
- ناتوانی در راه رفتن یا ایستادن بدون کمک
- عدم تعادل ناگهانی حتی در حالت استراحت
علت احتمالی:
ممکن است نشان‌دهنده‌ی تحریک یا آسیب به سیستم تعادل گوش داخلی (لابیرنت) یا نشتی مایعات گوش داخلی (perilymph fistula) باشد.
اقدام فوری:
نیاز به بررسی دقیق با تست‌های تعادل و در موارد خاص، انجام تصویربرداری MRI یا سی‌تی‌اسکن برای رد آسیب جدی وجود دارد.
مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از ترشحات عفونی
![]()
رعایت بهداشت گوش پس از عمل
رعایت بهداشت گوش پس از عمل- گوش نباید تا زمان توصیه پزشک، با آب تماس پیدا کند.
- استفاده از پنبه خشک یا درپوش ضدآب هنگام دوش گرفتن توصیه می‌شود.
پیروی دقیق از دستورات دارویی
- مصرف به‌موقع آنتی‌بیوتیک‌ها و قطره‌های تجویز شده الزامی است.
- از مصرف خودسرانه قطره یا دستکاری گوش خودداری کنید.
پرهیز از فشار به گوش
- از فین کردن شدید یا فشار وارد کردن به گوش (مثلاً هنگام عطسه) خودداری کنید.
- پرواز یا سفر به ارتفاعات پس از عمل نیاز به مشاوره با پزشک دارد.
اقدامات تخصصی در صورت بروز ترشحات غیرطبیعی
در صورتی که بیمار دچار ترشح غیرطبیعی شود، پزشک با توجه به نوع جراحی و وضعیت گوش اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
- معاینه کامل و برداشت پانسمان داخل کانال گوش
- کشت ترشحات برای تعیین نوع میکروب
- تجویز قطره یا داروی خوراکی مناسب
- در موارد خاص، شست‌وشوی حرفه‌ای گوش یا جراحی مجدد (در صورت وجود آبسه یا نکروز)
جمع‌بندی
ترشحات بعد از عمل گوش در اکثر موارد طبیعی و گذرا هستند، اما شناخت تفاوت بین ترشحات طبیعی و هشداردهنده نقش بسیار مهمی در پیشگیری از عوارض جدی ایفا می‌کند. رعایت دقیق توصیه‌های جراح و مراجعه منظم به پزشک، کلید بهبودی موفق و بدون دردسر پس از جراحی گوش است.
دکتر معصومه سعیدی با تجربه تخصصی در جراحی‌های پیچیده گوش، آماده ارائه مشاوره و پیگیری دقیق پس از عمل برای بیماران محترم می‌باشد.
آیا گوش به آب حساس است؟
بله، گوش مخصوصاً بعد از عفونت، جراحی یا پارگی پرده گوش به آب بسیار حساس است. ورود آب به داخل مجرای گوش می‌تواند باعث تحریک پوست مجرا، ایجاد خارش، عفونت (اوتیت خارجی) یا حتی عفونت گوش میانی در افرادی شود که پرده گوششان سالم نیست. به همین دلیل توصیه می‌شود هنگام حمام یا شنا از گوش‌گیر مخصوص یا پنبه آغشته به وازلین استفاده کنید و تا زمانی که پزشک اجازه نداده، از فرو بردن سر در آب خودداری کنید. در افراد سالم هم اگر آب آلوده وارد گوش شود (مثل استخر یا دریا)، ممکن است باعث التهاب یا قارچ گوش… ادامه‌مطلب
آیا بعد از عمل گوش چرک آمدن عادی است؟
سلام. خیر، چرک یا ترشح چرکی از گوش بعد از عمل به طور معمول طبیعی نیست و می‌تواند نشانه‌ای از عفونت گوش میانی یا محل جراحی باشد.
البته در چند روز اول پس از برخی جراحی‌های گوش (مثل ماستوئیدکتومی یا تیمپانوپلاستی)، ترشح شفاف یا کمی خونی ممکن است طبیعی باشد، اما اگر ترشح بوی بد، رنگ زرد یا سبز، یا حالت غلیظ و چرکی داشته باشد، یا همراه با درد، تب یا کاهش شنوایی باشد، نیاز به بررسی فوری دارد.
بعد از عمل گوش، ترشح تا چه مدت عادیه. من یکماهه عمل کردم هرزگاهی ترشح میبینم
سلام. بعد از عمل گوش، ترشحات خفیف و شفاف یا کمی خونی معمولاً تا دو تا سه هفته اول طبیعی است، اما اگر بیش از یک ماه ادامه پیدا کند باید بررسی شود. ترشح زرد، سبز، غلیظ یا بدبو، یا همراه با علائمی مثل درد، تب یا کاهش شنوایی، بیشتر به نفع عفونت است و نیاز به مراجعه سریع دارد. حتی اگر ترشحات کم و شفاف باشند، پس از یک ماه بهتر است معاینه شوید تا از سلامت محل جراحی و نبود عفونت یا پارگی جدید اطمینان حاصل شود.