جراحی تومور گوش
تشکیل تومور در گوش یک اتفاق ناخوشاید است که با توجه به نزدیکی گوش به مغز باید هر چه زودتر درمان شود. تومور گوش، چه بدخیم و چه خوشخیم، معمولاً باعث مشکلات شنوایی و ایجاد صداهای مزاحم در گوش میشود. این تومورها را عموماً با جراحی خارج می‌کنند و روش‌های دیگر کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم درباره انواع تومورهای گوش و جراحی تومور گوش صحبت کنیم.
تومور گوش چیست؟
تومور گوش یک تورم ناشی از رشد اضافی سلول‌های بدن است که در بیرون یا داخل گوش ایجاد میشود. تومورهای گوش انواع مختلفی دارند که به طور کلی به دو دسته خوشخیم و بدخیم تقسیم می‌شوند.
تومور خوشخیم گوش
بسیاری از تومورهای ایجاد شده در گوش خوشخیم هستند. تومورهای خوشخیم گوش می‌توانند در گوش خارجی یا میانی تشکیل شوند و باعث افت شنوایی یا تجمع بیش‌ازحد جرم گوش شوند. تومورهای خوشخیم گوش خود دارای انواع زیر هستند:
تومور گلوموس Glumus tumor
تومور گلوموس رایج‌ترین تومور اولیه گوش میانی است. این تومور خوشخیم است ولی به نواحی مجاور سرایت می‌کند و درصورت درمان نشدن ممکن است به عصب صورت آسیب بزند و باعث فلج صورت شود. تومور گلوموس 4 تا 5 برابر در زنان شایع‌تر از مردان است. کسانی که تومور گلوموس دارند معمولاً به دلیل کاهش شنوایی و وزوز گوش به پزشک مراجعه می‌کنند.
تومور عصب شنوایی (نوروم آکوستیک)
تومور عصب شنوایی یا آکوستیک نوروما یک تومور خوشخیم است که معمولاً رشد آهسته‌ای دارد. این تومور با تحت تاثیرقرار دادن اعصاب بین گوش میانی و مغز باعث ایجاد اختلال در شنوایی و تعادل فرد میشود. در صورت درمان نشدن، تومور عصب شنوایی می‌تواند به اعصاب مخچه و ساقه مغز سرایت کند و زندگی فرد را تهدید کند.
تومور (کیست) لاله گوش و نرمه گوش
نرمه گوش و لاله گوش هم می‌توانند مانند هر جای بدن محل تشکیل کیست شوند. کیست لاله گوش یا کلستاتوم و کیست نرمه گوش که یک نوع کیست اپیدرمال (اپیدرموئید) هستند خوش‌خیم‌اند و خطر زیادی ندارند. در صورتی که این کیست‌ها باعث درد، عفونت یا کبودی شوند نیاز است با عمل جراحی برداشته شوند.
تومور نورواندوکرین گوش میانی
آدنوم نورواندوکرین گوش میانی که به آن تومور کارسینوئید و آدنوم آمفیکرین نیز می‌گویند یک تومور خوش خیم گوش میانی است. این تومور یک تومور نادر است و کمتر از 2 درصد تومورهای گوش را شامل میشود.
تومور بدخیم گوش (سرطان گوش)
سرطان گوش جزو سرطان‌های رایج نیست اما یکی از خطرناک‌ترین آنهاست. سرطان گوش معمولاً (اما نه همیشه) از پوست شروع میشود و به‌تدریج به گوش سرایت می‌کند. سرطان گوش می‌تواند گوش خارجی، میانی و یا داخلی را هدف قرار دهد. سرطان گوش انواع مختلفی دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم.
سرطان‌های پوستی
همان‌طور که گفتیم در بیشتر موارد سرطان گوش از پوست آغاز میشود. سرطان‌های پوستی که می‌توانند به گوش سرایت کنند عبارتند از:
کارسینوم سلول بازال (Basal cell carcinoma)
این تومور بدخیم شایع‌ترین سرطان در ایران و جهان است و بیش از 80 درصد تومورهای پوستی را شامل میشود. این سرطان سلول‌های پایه‌ای یا بازال پوست و یا خارجی‌ترین لایه پوست را هدف قرار می‌دهد.
کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)
این تومور پوستی سلول‌های سنگفرشی اپیدرم را هدف قرار می‌دهد و احتمال سرایتش به دیگر بافت‌های بدن از کارسیوم سلول بازال بیشتر است. سرطان سلول سنگفرشی رایج‌ترین نوع سرطان گوش است.
ملانوم (Melanoma)
ملانوم یا ملانوما خطرناک‌ترین تومور بدخیم پوستی است که به سرعت گسترش می‌یابد و بقیه اعضای بدن از جمله گوش را گرفتار می‌کند. این سرطان سلول‌های ملانوسیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد، سلول‌هایی که در هنگام قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب با تولید رنگ‌دانه رنگ آن را قهوه‌ای می‌کند. ملانومای گوش یک درصد کل ملانومای پوستی را شامل میشود و احتمال بروز آن از دو نوع سرطان پوستی قبلی کمتر است.
آدنوئید سیستیک کارسینوما (Adenoid cystic carcinoma)
این تومور بدخیم بسیار نادر معمولاً غدد بزاقی را درگیر می‌کند اما ممکن است در گوش نیز اتفاق بیفتد. تخمین زده میشود که این تومور 5 درصد سرطان‌های مجرای گوش را شامل شود.
تومورهای پاروتید
رشد بدخیم غده پاروتید می‌تواند به مجرای گوش نیز سرایت کند. غدد پاروتید که بزرگترین مجموعه غدد بزاقی هستند در جلوی گوش و دو طرف صورت قرار دارند. تومور پاروتید شایع‌ترین تومور غدد بزاقی هستند و در اکثر مواقع خوشخیم هستند اما در 25 درصد مواقع نیز سرطانی می‌شوند.
علائم تومور خوشخیم گوش
علائم نوروم آکوستیک
از آنجایی که تومور عصب شنوایی آهسته رشد می‌کند علائمش نیز به تدریج بروز پیدا می‌کنند و در ابتدا خفیف هستند. نشانه‌های نوروم آکوستیک شامل موارد زیر است:
· کاهش تدریجی شنوایی: معمولاً در یک گوش شروع میشود و ممکن است در بعضی موارد ناگهانی اتفاق بیفتد.
· وزوز گوش: بیمار شروع به شنیدن صداهای مزاحم در گوش خود می‌کند.
· سرگیجه: فرد احساس می‌کند محیط اطراف به دورش می‌چرخد.
· عدم تعادل: بیماران مبتلا به نوروم آکوستیک ممکن است در هنگام راه رفتن دچار عدم تعادل شوند.
· تغییر در حس چشایی: بعضی بیماران ممکن است تغییراتی را در حس چشایی خود مشاهده کنند.
علائم تومور نورواندوکرین گوش میانی
مهم‌ترین علائم و نشانه‌های تومور نورواندوکرین گوش میانی کم‌شنوایی یک‌طرفه است که معمولاً با کاهش دقت شنیداری (auditory acuity) و به‌ویژه کاهش شنوایی انتقالی (conductive hearing loss)، در صورت درگیر شدن استخوانچه‌های گوش، همراه است. از علائم دیگر آن می‌توان به وزوز گوش، عفونت گوش میانی، فشار یا ترشح گوش اشاره کرد.
علائم تومور گلوموس
علائم تومور گلوموس معمولاً دیر خود را نشان می‌دهند. گاه ممکن است فرد 8 سال این تومور را داشته باشد اما از آن آگاه نباشد تا اینکه شنوایی خود را از دست دهد. خونریزی گوش یکی از مشخصات بارز وجود تومور گلوموس است به‌ویژه زمانی که فرد گوش خود را دستکاری می‌کند. کاهش شنوایی و وزوز گوش از علائم دیگر این تومور هستند. همچنین در صورت دیر اقدام کردن برای جراحی تومور گلوموس بیمار دچار فلج صورت میشود.
علائم سرطان گوش
علائم سرطان گوش به محل و نوع تومور بستگی دارد. وجود تومور بدخیم در هرکدام از بخش‌های گوش علائم مختص به خود را دارد.
علائم سرطان گوش بیرونی
گوش بیرونی شامل نرمه گوش، لاله گوش و ورودی مجرای گوش است. علائم سرطان گوش بیرونی عبارتند از:
- پوسته پوسته شدن گوش حتی بعد از استفاده از مرطوب‌کننده
- وجود توده‌های سفیدرنگ مرواریدشکل زیر پوست
- وجود زخم‌های پوستی دارای خونریزی
علائم سرطان مجرای گوش
علائم سرطان مجرای گوش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کاهش شنوایی
- ترشح مایع از گوش
- وجود توده سفت در دهانه یا مجرای گوش یا نزدیک آن
علائم سرطان گوش میانی
سرطان گوش میانی دارای علائم و نشانه‌های زیر است:
- ترشح مایع از گوش (در بعضی موارد ممکن است خونی باشد)
- کاهش شنوایی
- درد گوش
- بی‌حسی یک سمت سر
علائم سرطان گوش داخلی
از علائم سرطان گوش داخلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد گوش
- منگی
- کاهش شنوایی
- صدای زنگ درگوش
- سردرد
درصورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است هرچه سریع‌تر به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد تا درصورت تشخیص سرطان گوش هر چه سریع‌تر جراحی تومور گوش یا درمان‌های دیگر انجام شود تا بیماری وارد مراحل خطرناک‌تر نشود.
علت سرطان گوش
محققان هنوز دلایل سرطان گوش را به طور دقیق نمی‌دانند اما این را می‌دانند که برخی عوامل می‌توانند احتمال بروز این سرطان را بیشتر کنند. عوامل تشدیدکننده احتمال ابتلا به سرطان گوش عبارتند از:
- داشتن پوست روشن: به طور کلی افرادی که پوست روشن دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون استفاده از کرم ضد آفتاب: این عامل نیز باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان پوست میشود که می‌تواند در نهایت به سرطان گوش منجر شود.
- عفونت‌های مکرر گوش: واکنش التهابی بدن برای مقابله با عفونت می‌تواند تا حدودی باعث تغییرات سلولی شود که ممکن است به سرطان گوش بینجامد.
- سالخوردگی: برخی از انواع سرطان‌های گوش در افراد مسن بیشتر اتفاق می‌افتند. برای مثال یک مطالعه که در سال 2015 در مالزی انجام شد است نشان داد که کارسینومای سلول سنگفرشی استخوان گیجگاهی در افراد بالای 60 سال شایع‌تر از افراد در سنین پایین‌تر است.
درمان تومور گوش
انتخاب روش درمان تومور گوش به عواملی مانند اندازه تومور، سرعت رشد آن، تاثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار و سن بیمار بستگی دارد. در بسیاری از موارد جراحی تومور گوش موثرترین روش درمان است اما ممکن است در برخی موارد درمان‌های دیگر مانند پرتودرمانی و شیمی‌درمانی استفاده شود.
جراحی تومور گوش
پس از تشخیص نوع تومور به وسیله آزمایشات مختلف و نمونه‌برداری، جراح سر و گردن اقدام به برداشتن تومور گوش می‌کند. درصورتی که تومور خوشخیم باشد جراح صرفاً تومور را خارج می‌کند و به بقیه قسمت‌های گوش دست نمی‌زند اما اگر تومور بدخیم باشد ممکن است نیاز به برداشتن بخشی از گوش به همراه تومور وجود داشته باشد. در برخی از موارد لازم است بافت‌های مجرای گوش، استخوان گوش یا پرده گوش برداشته شود. در این صورت بیمار پس از جراحی تومور گوش نیاز به جراحی پلاستیک برای بازسازی گوش یا استفاده از وسایل کمک‌شنیداری خواهد بود.
گاهی در هنگام عمل تومور گوش جراح بخشی از بافت‌های سالم اطراف تومور را نیز برمی‌دارد که به آن حاشیه روشن می‌گویند. این عمل باعث کم شدن احتمال بازگشت تومور خواهد شد.
جراحی تومور عصب شنوایی
بهترین درمان تومور عصب شنوایی بسته به اندازه تومور، سرعت رشد و وضعیت سلامت بیمار متفاوت است. اگر سن بیمار بالا و سرعت رشد تومور کم باشد ممکن است پزشک صرفاً از بیمار بخواهد هر 6 یا 12 ماه یک‌بار برای نظارت و کنترل علائم مراجعه کند و درمان دیگری را پیشنهاد نکند. اما ممکن است روش پرتودرمانی یا جراحی برای درمان نوروم آکوستیک برای بیمار تجویز شود.
جراحی نوروم آکوستیک با هدف از بین بردن تومور، جلوگیری از آسیب‌دیدگی عصب صورت و فلج صورت و بازیابی شنوایی است. جراح سر و گردن از یکی از تکنیک‌های موجود برای برداشتن تومور عصب شنوایی استفاده می‌کند. سه تککنیک اصلی جراحی نوروم آکوستیک عبارتند از:
Translabyrinthine: در این روش جراح برشی در پشت گوش ایجاد می‌کند و با برداشتن قسمتی از استخوان پشت گوش و گوش میانی به تومور دسترسی پیدا می‌کند. این روش برای تومورهای بزرگ از 3 سانتی‌متر استفاده میشود و مزیت آن این است که جراح می‌تواند حین انجام عمل اعصاب مهم مغزی را به‌وضوح ببیند اما از معایب آن امکان از دست رفتن دائمی شنوایی است.
Retrosigmoid/suboccipital: در این روشِ جراحی نوروم آکوستیک قسمتی از استخوان جمجمه در پشت گوش برداشته میشود و تومور خارج میشود. مزیت این روش این است که می‌توان شنوایی بیمار را حفظ کرد.
روش حفره میانی (Middle fossa): در این تکنیک جراح یک سوراخ کوچک در استخوان بالای مجرای گوش ایجاد می‌کند تا به تومور دسترسی پیدا کند. این روش برای تومورهای کوچک مناسب است و می‌تواند شنوایی بیمار را حفظ کند.
جراحی بسته: این جدیدترین و کم‌تهاجمی‌رین روش جراحی تومور عصب شنوایی است. در این روش که با آندوسکوپی انجام میشود جراح یک سوراخ کوچک در جمجه ایجاد می‌کند و از طریق آن آندوسکوپ و ابزارهای جراحی را به سمت تومور هدایت می‌کند و پس از جدا کردن تومور آن را از طریق همان لوله خارج می‌کند. مطالعات نشان داده است که نتیجه این روش مشابه دیگر روش‌های جراحی باز است.
جراحی تومور گلوموس
جراحی بهترین روش درمان تومور گلوموس است. از آنجایی که برای دسترسی به تومور گلوموس باید اعصاب صورت کنار زده شوند بیمار پس از جراحی به طور موقت دچار فلج صورت میشود. ممکن است جراح از روش دیگری به نام Expanded Endonasal Approach (EEA) استفاده کند، یک روش کم تهاجمی که در آن تومور از طریق مجرای بینی خارج میشود. این روش دوره بستری و نقاهت کوتاه‌تری دارد.
جراحی کیست گوش
کیست نرمه گوش معمولاً مشکل چندانی برای شنوایی فرد ایجاد نمی‌کند مگر اینکه بزرگ و آزاردهنده شود. در این صورت با یک جراحی سرپایی ساده تحت بی‌حسی موضعی می‌توان آن را خارج کرد.
جراحی سرطان گوش
درمان سرطان گوش با توجه به نوع تومور و پیشرفت آن متفاوت است. سرطان گوش را معمولاً با اسفاده از ترکیبی از جراحی و پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی درمان می‌کنند، به این معنی که پس از برداشتن قسمت اصلی تومور بدخیم برای ار بین بردن کامل سلول‌های سرطانی از دارو، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نیز استفاده می‌کنند.
همچنین با توجه به محل تومور جراحی ممکن است ساده یا پیچیده باشد. برای مثال برای جراحی سرطان گوش خارجی نیاز به ایجاد برش‌های جراحی بزرگ نیست اما برای جراحی سرطان گوش میانی و گوش داخلی باید برش‌هایی در پشت گوش یا جمجمه ایجاد کرد.
هزینه جراحی تومور گوش
تومور گوش دارای انواع مختلفی است و جراحی هر یک از آنها متفاوت است. بنابراین هزینه جراحی سرطان گوش یا تومور خوشخیم گوش به نوع تومور، بزرگی تومور، و عوامل مختلف دیگر بستگی دارد. برای آگاهی از قیمت جراحی تومور گوش مانند نوروم آکوستیک و سرطان گوش می‌توانید با مطب دکتر معصومه سعیدی تماس حاصل کنید.
دکتر سعیدی با بیش از 12 سال سابقه جراحی سر و گردن و گوش از جدیدترین تکنیک‌های جراحی تومور گوش استفاده می‌کند. وی دارای فلوشیپ جراحی گوش و قاعده جمجمه است و سابقه انجام بیش از 5000 عمل جراحی شامل صدها جراحی تومور گوش و قاعده جمجمه را در کارنامه خود دارد.