علائم و نشانه های سینوزیت(حاد و مزمن) چیست؟

سینوزیت یکی از مشکلات شایع سلامتی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این بیماری ناشی از التهاب و عفونت سینوس‌ها است و می‌تواند باعث ایجاد درد و ناراحتی زیادی شود که زمانی اتفاق می‌افتد که مخاط در حفره‌های پر از هوای سینوس‌ها جمع شود و باعث گرفتگی بینی گردد. نشانه‌های سینوزیت ممکن است، بسته به شدت و نوع عفونت متفاوت باشند؛ اما معمولاً شامل درد صورت، خستگی، کاهش حس بویایی و گلودرد هستند.

همچنین از جمله علائم سینوزیت پیشانی نیز درد شدیدی است که در ناحیه پیشانی و اطراف چشم‌ها احساس می‌شود. با ما همراه باشید تا در ادامه، علائم سینوزیت و روش‌های تشخیص آن را به طور کامل برای شما شرح دهیم. شناخت این موارد و مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان قطعی در اولین فرصت، می‌تواند از شدیدتر شدن بیماری جلوگیری کند.

انواع سینوزیت

سینوزیت که به التهاب سینوس‌ها گفته می‌شود، به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1.  سینوزیت حاد
2.  سینوزیت مزمن

هر کدام از این دو نوع سینوزیت دارای علل، علائم و روش‌های درمانی خاص خود هستند. به طور کلی، تشخیص دقیق و درمان مناسب برای انواع سینوزیت، نیازمند مراجعه به پزشک و انجام بررسی‌های دقیق است. درمان به موقع و مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.

سینوزیت حاد

سینوزیت حاد معمولاً ناشی از عفونت ویروسی است که باعث التهاب سینوس‌ها می‌شود. این وضعیت به دلیل عوامل مختلفی مانند عفونت‌های باکتریایی یا قارچی، آلرژی‌ها و مشکلات ساختاری در بینی و سینوس‌ها به وجود می‌آید. این نوع سینوزیت می‌تواند منجر به انسداد مجاری سینوس‌ها شده و در نتیجه تخلیه مخاط را دشوار کند. این تجمع مخاط، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند و وضعیت را پیچیده‌تر می‌نماید.

سینوزیت مزمن

زمانی که التهاب سینوس‌ها علی‌رغم تلاش‌های درمانی برای بیش از ۱۲ هفته ادامه داشته باشد، این وضعیت سینوزیت مزمن طلقی می‌شود. این دسته از انواع سینوزیت معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف مانند عفونت‌های باکتریایی یا قارچی مداوم، آلرژی‌های طولانی‌مدت و انحرافات ساختاری در بینی و سینوس‌ها است. همچنین عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و تماس مداوم با مواد تحریک‌کننده در ایجاد سینوزیت نقش دارد.

درمان این نوع سینوزیت اغلب پیچیده‌تر از سینوزیت حاد است و نیاز به مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها، کورتیکواستروئیدها و حتی جراحی برای اصلاح مشکلات ساختاری داشته باشد. استفاده از روش‌های مدیریت آلرژی و بهبود شرایط محیطی نیز در کنترل و کاهش علائم مؤثر هستند.

شایع ترین علائم سینوزیت چیست؟

اگرچه علائم سینوزیت با توجه به شدت عفونت می‌تواند متنوع باشد، تعدادی علامت شایع و مشترک در میان اغلب بیماران دیده می‌شود که هر یک از آنها را توضیح می‌دهیم. یکی از مهم‌ترین نشانه‌های سینوزیت، احساس درد و فشار در ناحیه صورت است. این درد عمدتاً در اطراف چشم‌ها، گونه‌ها، پیشانی و حتی دندان‌ها احساس می‌شود.

به طور خاص، علائم سینوزیت پیشانی می‌تواند به صورت درد شدید در پیشانی و مناطق اطراف چشم بروز کند که اغلب با خم شدن و فعالیت فیزیکی تشدید می‌شود. از دیگر علائم رایج سینوزیت می‌توان به احتقان بینی و ترشح بیش از حد مخاط، اشاره کرد. این امر می‌تواند منجر به گرفتگی بینی و کاهش حس بویایی شود. مبتلایان به سینوزیت اغلب احساس پری در بینی و دشواری در تنفس دارند. این عارضه معمولاً با ترشحات غلیظ به رنگ زرد یا سبز همراه است که نشان‌دهنده عفونت باکتریایی است.

سردرد از جمله شایع ترین عوارض و علائم سینوزیت است که در نواحی پیشانی، پشت چشم‌ها و گاه در ناحیه پشت سر بروز می‌کند. این نوع سردرد معمولاً با فشار و درد در بخش‌های مختلف صورت همراه بوده و ممکن است با تغییر وضعیت بدن بدتر شود. سینوزیت می‌تواند با علائمی مانند تب و خستگی نیز همراه باشد. تب واکنشی طبیعی از بدن برای مبارزه با عفونت بوده و می‌تواند با ضعف و خستگی عمومی همراه باشد. افراد مبتلا به سینوزیت غالباً احساس می‌کنند، انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره ندارند و نیاز دارند که بیشتر استراحت کنند.

گلودرد و سرفه نیز در میان علائم سینوزیت دیده می‌شوند که به دلیل ترشح و سرازیر شدن مخاط به پشت گلو ایجاد می‌شوند. این موضوع می‌تواند باعث تحریک و التهاب گلو شده و منجر به سرفه‌های خشک و مداوم شود. در نهایت سینوزیت می‌تواند با عوارضی مانند از دست دادن حس بویایی و چشایی نیز همراه باشد. این عارضه به دلیل گرفتگی بینی و تولید بیش از حد مخاط است و می‌تواند بر توانایی فرد در بوییدن و تشخیص طعم غذا اثر بگذارد. نشانه‌های سینوزیت در کودکان ممکن است با بزرگسالان کمی متفاوت باشد و شامل موارد زیر است:

•  سرماخوردگی یا بیماری تنفسی که به تدریج در حال بهبود بوده اما ناگهان بدتر می‌شود.
•  تب بالا همراه با ترشحات تیره رنگ بینی که حداقل به مدت ۳ روز طول بکشد.
•  آبریزش بینی (با یا بدون سرفه) که بیش از ۱۰ روز طول کشیده و بهبودی حاصل نشده است.

درک تفاوت بین سرماخوردگی، آلرژی و سینوزیت برای درمان بسیار مهم است. علائم اولیه سرماخوردگی شامل گلودرد، تب و درد بدن است و این علائم معمولاً پس از گذشت حدود پنج روز برطرف می‌شوند. آلرژی باعث عطسه و آبریزش بینی می‌شود و علائم آن معمولاً با فصولی که گرده گل وجود دارد، ارتباط دارد.^{Sinusitis Symptoms}

علائم سینوزیت چشمی

علائم سینوزیت چشمی شامل تورم و قرمزی پلک‌ها، درد و فشار در اطراف چشم، کاهش یا تاری دید، دوبینی، بیرون‌زدگی چشم (پروپتوز)، سردرد شدید و تب بالا است. این علائم معمولاً به دلیل گسترش عفونت از سینوس‌های اطراف بینی به حفره چشمی ایجاد می‌شوند و ممکن است با حساسیت به نور و محدودیت حرکت چشم همراه باشند. در موارد شدید، اگر عفونت درمان نشود، می‌تواند منجر به آبسه چشمی یا عوارض خطرناکی مانند گسترش به مغز شود. تشخیص سریع و درمان مناسب با آنتی‌بیوتیک یا جراحی، برای جلوگیری از پیامدهای جدی ضروری است.

چه علائمی از سینوزیت خطرناکند؟

اگرچه سینوزیت در بیشتر موارد با روش‌های درمانی خانگی یا داروهای تجویزی توسط دکتر قابل درمان است؛ اما برخی از علائم سینوزیت خطرناک بوده و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند. شناخت این علائم و نشانه‌ها می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. تب بالا و مداوم، یکی از علائم خطرناک سینوزیت است. تب به عنوان یک واکنش طبیعی بدن به عفونت عمل می‌کند؛ اما اگر دمای آن از 39 درجه سانتیگراد بالاتر برود و بیش از چند روز طول بکشد، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت جدی‌تر مانند سلولیت اوربیتال یا مننژیت باشد.

در این موارد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. اگر در ناحیه صورت و سر خود دچار درد شدید و فشاری هستید که به داروهای مسکن نیز پاسخ نمی‌دهد، به ویژه اگر با تورم و قرمزی در اطراف چشم‌ها همراه باشد، باید مراقب باشید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده گسترش عفونت به بافت‌های اطراف سینوس‌ها باشند که به آن سلولیت اوربیتال گفته می‌شود و نیاز به درمان فوری پزشکی دارند.

تغییرات ناگهانی در بینایی مانند تاری دید، دوبینی یا کاهش دید، می‌تواند از علائم خطرناک سینوزیت باشد که می‌توانند نشان‌دهنده گسترش عفونت به بافت‌های اطراف چشم‌ها و اعصاب بینایی باشند و در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند منجر به عواقب جدی و دائمی شود. سردرد شدید و غیر قابل تحملی که با تغییر وضعیت بدن بدتر می‌شود می‌تواند علامتی هشدار دهنده از سینوزیت خطرناک باشد. این نوع سردرد ممکن است باعث حالت تهوع و استفراغ شود که نشان‌دهنده افزایش فشار داخل جمجمه یا مننژیت است.

اگر دچار سرگیجه شدید، گیجی، ضعف شدید یا تغییرات ناگهانی در رفتار هستید؛ به خصوص اگر سابقه سینوزیت دارید، باید مراقب باشید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده گسترش عفونت به مغز یا سایر بخش‌های سیستم عصبی مرکزی باشند که در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند منجر به عواقب جدی شود.

اگر متوجه ترشحات خونی یا ترشحات سبز و بدبو از بینی خود شدید؛ مخصوصاً اگر با علائمی مانند تب بالا و درد شدید همراه باشد، باید مراقب باشید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده عفونت باکتریایی جدی در سینوس‌ها باشند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم خطرناک باید فورا به پزشک مراجعه کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید و درمان مناسب برای شما انجام شود.

روش های تشخیص سینوزیت

در این بخش به بررسی روش‌های مختلف تشخیص سینوزیت می‌پردازیم.

بررسی بالینی علائم سینوزیت

برای تشخیص سینوزیت، اولین قدم معاینه توسط پزشک است. در این معاینه، دکتر با پرسیدن سؤالاتی و انجام معاینات فیزیکی، اطلاعات لازم را برای تشخیص علائم سینوزیت به دست می‌آورد. پزشک در مورد علائم شما مانند نوع درد، مدت زمان و شدت آن، زمان شروع و سابقه قبلی علائم سینوزیت یا سایر مشکلات تنفسی و همچنین در مورد سابقه پزشکی شما از جمله آلرژی‌ها، داروهایی که مصرف می‌کنید و سابقه جراحی یا آسیب به ناحیه صورت یا بینی سؤالاتی خواهد پرسید.

سپس با استفاده از یک چراغ قوه مخصوص، داخل بینی و گلو را به دقت بررسی می‌کند تا علائم التهاب، عفونت و انسداد را مشاهده کند. همچنین ممکن است با لمس نواحی اطراف بینی و سینوس‌ها، میزان درد و حساسیت را بررسی کند.

تصویر‌برداری پزشکی از سینوس ها

در برخی موارد ممکن است برای تأیید تشخیص یا بررسی دقیق‌تر، نیاز به تصویربرداری باشد.

1.  تصویربرداری با اشعه ایکس: این روش تصویری کلی از سینوس‌ها ارائه می‌دهد و می‌تواند برای تشخیص التهاب، عفونت یا انسدادهای بزرگ مفید باشد. با این حال، به دلیل جزئیات کم ممکن است در تشخیص سینوزیت‌های خفیف یا مزمن دقت کافی را نداشته باشد.
2.  سی‌تی‌اسکن: تصاویری دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر از سینوس‌ها، حفره‌های بینی و استخوان‌های مجاور ارائه می‌دهد. این روش برای تشخیص عفونت‌های مزمن، انسدادهای ساختاری مانند انحراف تیغه بینی، پولیپ‌های بینی و تومورها بسیار مفید است.
3. MRi: ام‌آرآی تصاویری با جزئیات بسیار دقیق از بافت‌های نرم، عضلات و اعصاب اطراف سینوس‌ها ارائه می‌دهد. این روش برای بررسی موارد مشکوک به عفونت‌های شدید، آبسه، تومورها و سایر ناهنجاری‌های پیچیده که با معاینه فیزیکی یا سی‌تی‌اسکن قابل تشخیص نیستند، به کار می‌رود. پزشک با توجه به شرایط بیمار، مناسب‌ترین روش را تجویز خواهد کرد.^{Diagnosis of Sinusitis}

آندوسکوپی بینی

آندوسکوپی بینی یکی از روش‌های مهم برای تشخیص سینوزیت است. در این روش، پزشک از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ که در انتهای آن یک دوربین کوچک تعبیه شده است، استفاده می‌کند. این دوربین ظریف، تصاویری با جزئیات دقیق از داخل سینوس‌ها، مجاری بینی و ساختارهای اطراف را به نمایش می‌گذارد و به پزشک امکان می‌دهد تا به طور مستقیم هر گونه التهاب، عفونت و انسداد را مشاهده کند. بر خلاف برخی از روش‌های تشخیصی دیگر، آندوسکوپی نیازی به برش یا بخیه ندارد و به طور سرپایی انجام می‌شود.

تست‌های آلرژی

آلرژی‌ می‌تواند یکی از عامل‌های اصلی بروز سینوزیت باشد و انجام تست می‌تواند در فرایند تشخیص کمک کننده باشد. تست‌های پوستی و آزمایش‌های خونی& دو روش رایج هستند که باعث می‌شوند موادی که باعث آلرژی شده‌اند، شناسایی شوند.

آزمایش‌های میکروبیولوژیکی

در برخی از موارد سینوزیت، به ویژه سینوزیت مزمن یا مقاوم به درمان، یافتن عامل دقیق عفونت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در این شرایط، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد آزمایش‌های میکروبیولوژیکی انجام دهد. در این روش، نمونه‌ای از ترشحات بینی یا سینوس‌ها به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا توسط متخصصان میکروبیولوژی مورد بررسی قرار گیرد.

این متخصصان با استفاده از روش‌های مختلف آزمایشگاهی، به دنبال شناسایی عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها در نمونه می‌گردند. این آزمایش‌ها به طور دقیق نوع میکروب عامل عفونت را مشخص می‌کنند و پزشک می‌تواند داروی مناسب را برای بیمار تجویز کند.

تست‌های عملکردی سینوس‌ها

در مواردی خاص، دکتر برای بررسی دقیق‌تر سینوس‌ها، تست‌هایی مثل اندازه‌گیری تنفس و بررسی مخاط سینوس انجام می‌دهد. این تست‌ها به تشخیص مشکلات عملکردی و انسدادها کمک می‌کنند. برای تشخیص این عارضه روش‌های مختلفی را می‌توان به کار برد از جمله معاینه پزشکی، تصویربرداری، آندوسکوپی، آزمایش‌های میکروبیولوژیکی و تست‌های آلرژی که هر یک از این موارد بسته به نشانه‌های سینوزیت و شرایط هر بیمار، به تشخیص و درمان کمک می‌کند.

درمان سینوزیت

درمان انواع سینوزیت به‌ویژه در مراحل اولیه و غیر مزمن معمولاً شامل روش‌های غیرجراحی و دارویی است که به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک می‌کنند. داروهای ضد گرفتگی به کاهش تورم و باز کردن مجاری بینی کمک می‌کنند؛ درحالی‌که آنتی‌هیستامین‌ها برای مدیریت علائم آلرژی که باعث سینوزیت می‌شوند، مفید هستند. مسکن‌های معمولی مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای کاهش درد و فشار در ناحیه صورت استفاده می‌شوند.

اسپری‌های بینی استروئیدی نیز به کاهش التهاب و تورم در سینوس‌ها کمک می‌کنند. علاوه بر این، شستشوی بینی با محلول آب‌نمک به تمیزکردن و مرطوب نگه‌داشتن مجاری بینی کمک می‌کند و باعث تسکین علائم می‌شود. در موارد عفونت باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند تا عفونت را درمان کنند. این روش‌های غیرجراحی و دارویی به طور مؤثری علائم انواع سینوزیت را مدیریت کرده و بهبودی را سرعت می‌بخشند.

درمان خانگی سینوزیت

درمان خانگی سینوزیت به کاهش علائم و تسکین درد و ناراحتی کمک می‌کند. یکی از روش‌های مؤثر درمان خانگی انواع سینوزیت، استنشاق بخار است که به باز کردن مجاری بینی و تسهیل تخلیه مخاط کمک می‌کند. استفاده از یک دستگاه بخور یا نشستن در حمام بخار بسیار مفید است. شستشوی بینی با محلول نمکی نیز روشی مؤثر برای تمیزکردن مجاری بینی و کاهش التهاب است. این کار می‌تواند با استفاده از یک اسپری محلول نمکی انجام شود.

مصرف مایعات فراوان مانند آب و چای گیاهی، به رقیق‌شدن مخاط و تسهیل تخلیه آن کمک می‌کند. همچنین استفاده از متراکم‌کردن گرما روی ناحیه صورت، به کاهش درد و فشار سینوسی کمک می‌کند. استراحت کافی و خواب مناسب نیز برای تقویت سیستم ایمنی و کمک به بدن در مبارزه با عفونت مهم است.

در نهایت، اجتناب از محرک‌هایی مانند دود سیگار و آلودگی هوا از تشدید علائم جلوگیری کند. این درمان‌های خانگی به طور مؤثری به مدیریت و کاهش علائم انواع سینوزیت کمک می‌کنند.