عمل جراحی اندوسکوپیک سینوس
امروزه جراحی آندوسکوپی سینوس (FESS) یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان سینوزیت مزمن است. در جراحی آندوسکوپی سینوس پزشک با استفاده از وسیله‌ای به نام آندوسکوپ بافتهای عفونی سینوس را شناسایی و خارج می‌کند. جراحی سینوس با روش آندوسکوپی در مواردی استفاده میشود که درمان‌های دارویی در از بین بردن عفونت سینوس‌ها موثر واقع نشود.
در این مقاله قصد داریم درباره عمل سینوس به روش آندوسکوپی صحبت کنیم اما قبل از آن مختصری راجع به سینوزیت و انواع آن توضیح می‌دهیم.
سینوزیت چیست؟
عفونت سینوس یک بیماری شایع است که سالانه افراد زیادی را درگیر می‌کند. این عفونت باعث التهاب سینوس‌ها و مجاری تنفسی میشود که به آن سینوزیت (sinusitis) می‌گویند. بیشتر افراد در طول زندگی خود دست‌کم یک بار به سینوزیت مبتلا می‌شوند.
سینوس‌ها حفره‌های کوچک و پر از هوایی هستند که در پشت پیشانی، بینی، گونه‌ها و بین چشم‌ها قرار دارند. یکی از وظایف اصلی سینوس‌ها تولید مخاط برای به دام انداختن میکروب‌ها و محافظت از بدن در برابر بیماری‌ها است. گاهی باکتری‌ها یا آلرژن‌ها باعث تولید بیش از حد مخاط می‌شوند که منجر به انسداد سینوس‌ها میشود.
علائم سینوزیت
سینوزیت معمولاً پس از سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد میشود. علایم و نشانه‌های سینوزیت عبارتند از:
- درد و تورم اطراف چشم‌ها یا پیشانی
- گرفتگی بینی
- ترشحات غلیظ سبز رنگ از بینی
- کاهش حس بویایی
- سردرد سینوسی
- تب (در سینوزیت حاد)
- بوی بد دهان
- دندان درد
علایم سینوزیت در کودکان علاوه بر موارد بالا ممکن است شامل کج‌خلقی، بدغذایی، و تنفس از طریق دهان نیز باشد.
انواع سینوزیت
سینوزیت از نظر مدت ماندگاری به چهار نوع تقسیم میشود که عبارتند از سینوزیت حاد، سینوزیت نیمه‌حاد، سینوزیت مزمن و سینوزیت عودکننده (راجعه).
سینوزیت حاد
سینوزیت حاد کوتاه‌ترین نوع سینوزیت است که شامل یک عفونت شدید سینوسی است که معمولاً هنگام سرماخوردگی اتفاق می‌افتد. اگر عفونت ویروسی باشد علایم آن 1 تا 2 هفته ادامه دارد و اگر باکتری عامل عفونت باشد ممکن است تا 4 هفته ادامه داشته باشد. سینوزیت حاد با درمان‌های خانگی، آنتی‌بیوتیک، دکونژستانت یا اسپری‌های بینی قابل درمان است و نیازی به جراحی آندوسکوپی سینوس وجود ندارد.
سینوزیت نیمه حاد
در صورتی که علایم سینوزیت حاد بین 1 تا 3 ماه ادامه داشته باشند به آن سینوزیت نیمه حاد می‌گویند. علت سینوزیت نیمه حاد معمولاً عفونت‌های باکتریایی یا آلرژی‌های فصلی است.
سینوزیت عودکننده (راجعه)
اگر علایم سینوزیت در طول یک سال 4 بار یا بیشتر در فرد ظاهر شوند و هر بار کمتر از 2 هفته باقی بمانند به آن سینوزیت راجعه یا عودکننده می‌گویند.
سینوزیت مزمن
سینوزیت مزمن سینوزیتی است که علایم آن بیش از 3 ماه طول بکشند اما در این حالت معمولاً علایم شدت کمتری دارند. عامل بیشتر موارد سینوزیت مزمن عفونت‌های باکتریایی است. سینوزیت مزمن معمولاً به همراه حساسیت طولانی‌مدت یا مشکلات بینی اتفاق می‌افتد.
علایم شایع سینوزیت مزمن شامل التهاب بینی، ترشح ماده غلیظ و بی‌رنگ از بینی، خلط و ترشح پشت حلق، گرفتگی بینی و مشکل در تنفس، درد و تورم اطراف چشم‌ها، گونه‌ها و پیشانی و کاهش حس بویایی است. علایم دیگر آن ممکن است شامل درد دندان و فک فوقانی، گوش درد، سرفه، گلودرد، خستگی و بوی بد دهان باشد.
درمان سینوزیت مزمن
سینوزیت مزمن با روش‌های مختلف می‌تواند درمان شود که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- استفاده از کورتیکواستروئید‌های استنشاقی، خوراکی یا تزریقی
- شستشوی بینی با محلول نمکی (سالین)
- آنتی‌بیوتیک (در صورتی که عفونت باکتریایی باشد)
- تزریق آمپول ایمنی درمانی (حساسیت زدایی) برای موارد ناشی از آلرژی
- جراحی (در صورتی که سینوزیت در مقابل درمان‌های بالا مقاومت نشان دهد)
چه زمانی جراحی آندوسکوپی سینوس لازم است؟
بیشتر افرادی که سینوزیت مزمن دارند نیازی به جراحی سینوس ندارند و معمولاً می‌توانند با درمان‌های دارویی و خانگی یا تغییر سبک زندگی علایم بیماری خود را کنترل درآورند. اما اگر این موارد نتوانستند به بهبود علایم سینوزیت آنها کمک کنند جراحی سینوزیت می‌تواند بهترین راه‌حل باشد.
با این حال تصمیم برای انجام عمل سینوس به خود شما و نظر پزشکتان بستگی دارد. عواملی مانند شدت علایم، تاثیر درمان‌های قبلی، وضعیت سلامت شما، نتایج سی‌تی اسکن و آندوسکوپی بینی و غیره در تعیین اینکه آیا جراحی برای شما بهترین گزینه است یا خیر نقش دارند.
براساس نتایج تحقیقات مختلف جراحی آندوسکوپی سینوس 70 تا 90 درصد در بهبود علایم سینوزیت و مشکلات تنفسی ناشی از آن با موفقیت همراه بوده است. با این وجود جراحی آندوسکوپی سینوس یک درمان قطعی برای سینوزیت نیست بلکه روشی برای کنترل علایم سینوزیت مزمن به شمار می‌رود. رایج‌ترین مشکلاتی که متقاضیان جراحی سینوزیت به روش آندوسکوپی از آنها رنج می‌برند شامل عفونت مزمن، گرفتگی و احتقان بینی و پولیپ بینی است.
جراحی آندوسکوپی سینوس چگونه انجام میشود؟
در گذشته پزشکان برای تشخیص و درمان مشکلات سینوسی مجبور به ایجاد برش‌های خارجی روی صورت بودن که این خود می‌توانست خطر عفونت و دوره نقاهت پس از جراحی را افزایش دهد. پیشرفت علم پزشکی باعث پیدایش تکنیک‌های جراحی نوین شده است که یکی از آنها جراحی آندوسکوپی است.
جراحی آندوسکوپی سینوس یک جراحی کم‌تهاجمی است که در آن پزشک با استفاده از ابزاری به نام آندوسکوپ، که دارای یک دوربین و چراغ‌قوه در انتهای خود است و از طریق بینی وارد بدن میشود، حفره‌های سینوسی را وارسی و بافتهای عفونی را از آنها خارج می‌کند. علاوه بر آن پولیپ‌ها و انباشت مخاط یا بافت استخوانی که باعث انسداد سینوس‌ها شده است نیز خارج می‌شنود و درصورت نیاز کانال‌های متصل‌کننده سینوس‌ها و بینی بازتر می‌شوند.
جراحی سینوس به روش آندوسکوپی به صورت سرپایی و بسته به شرایط بیمار و تشخیص پزشک تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام میشود و بین 1 تا 3 ساعت طول می‌کشد. پس از عمل نیاز به بستری وجود ندارد و بیمار می‌تواند در همان روز به خانه برود.
آمادگی قبل از عمل سینوس به روش آندوسکوپی
برای داشتن یک عمل سینوزیت راحت و بی‌دردسر لازم است قبل از جراحی اقدامات زیر را انجام دهید:
- دست‌کم 10 روز پیش از جراحی از مصرف داروهای حاوی آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و دیگر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی پرهیز کنید.
- دست‌کم 10 روز پیش از جراحی از مصرف ویتامین E، گل راعی (هزار چشم) و قرص جینکوبیلوبا پرهیز کنید.
- این داروها و مواد باعث رقیق شدن خون و افزایش خطر خونریزی در حین جراحی می‌شوند. درصورتی که دارو یا مکمل‌های خاص دیگری مصرف می‌کنید حتماً پزشک خود را در جریان قرار دهید. ممکن است لازم باشد قبل از عمل جراحی مصرف آنها را متوقف کنید.
- درصورتی که سیگار می‌کشید دست‌کم 3 هفته پیش از عمل سیگار را ترک کنید.
- برای بازگشت به منزل پس از جراحی برنامه‌ریزی کنید و در صورت امکان یک همراه با خود به مطب یا مرکز جراحی ببرید تا در انجام کارهای مربوطه به شما کمک کند و پس از عمل در بازگشت به خانه شما را همراهی کند.
اقدامات پس از جراحی سینوس به روش آندوسکوپی
- بلافاصله پس از جراحی آندوسکوپی سینوس ممکن است احساس گرفتگی بینی کنید. برای رفع این مشکل ممکن است پزشک محلول نمک برای شما تجویز کند و از شما بخواهد بینی خود را با آن شستشو دهید.
- ممکن است پس از اتمام جراحی پزشک در بینی شما تامپون قرار دهد تا ترشحات اضافی را جذب کند. بنابراین لازم است برای خارج کردن تامپون 2 تا 3 روز بعد دوباره به مطب مراجعه کنید.
- پس از جراحی سینوزیت معمولاً پزشک برای شما داروهای مسکن، آنتی‌بیوتیک و استروئید‌های خوراکی برای کاهش تورم تجویز می‌کند که لازم است طبق دستورات پزشک مصرف شوند.
- در هفته اول پس از جراحی از فین کردن پرهیز کنید.
- از انجام ورزش و فعالیت‌های سنگین و نیز خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین تا 2 هفته پس از جراحی اجتناب کنید. برای ازسرگیری فعالیت‌های بدنی با پزشک خود مشورت کنید.
- دست‌کم تا سه هفته بعد از عمل سینوس از مصرف دخانیات پرهیز کنید زیرا ترکیبات موجود در دود سیگار و دیگر دخانیات باعث اختلال در روند بهبود بافتهای آسیب‌دیده می‌شوند و باعث طولانی‌تر شدن دوره ریکاوری و افزایش خطر عوارض جراحی می‌شوند.
- اگر شاغل هستید توصیه میشود یک هفته مرخصی بگیرید و در منزل استراحت کنید.
- تا مدتی بعد از جراحی هنگام خوابیدن از دو یا چند بالش استفاده کنید تا سرتان بالاتر از بدن قرار گیرد.
- تا دو هفته از شنا کردن پرهیز کنید.
- توصیه میشود تا دو هفته از مسافرت هوایی پرهیز کنید.
- برای اطمینان از روند بهبودی معمولاً در فاصله 1، 3 و 6 هفته بعد از جراحی نیاز به یک جلسه فالوآپ دارید که ممکن است برای پزشکان مختلف کمی متفاوت باشد. در نهایت توصیه میشود یک فالوآپ نهایی 3 ماه پس از جراحی سینوس با پزشک ترتیب دهید تا وضعیت شما ثبات پیدا کند و علایم سینوزیت کاملاً بهبود یابند.
عوارض جراحی آندورسکوپی سینوس چیست؟
بااینکه احتمال بروز عوارض پس از عمل آندوسکوپی سینوس پایین است اما لازم است قبل از تصمیم به انجام آن از خطرات و عوارض احتمالی این عمل آگاه باشید و درباره آن با پزشک خود صحبت کنید. عوارض جراحی آندوسکوپی سینوس شامل موارد زیر است.
خونریزی: در بیشتر موارد عمل سینوس مقداری خونریزی وجود دارد که میزان از دست رفتن خون معمولاً در حد تحمل بیمار است. درصورتی که میزان این خونریزی بیش از حد شود پزشک ممکن است مجبور شود جراحی را متوقف کند. در موارد نادر ممکن است نیاز به تزریق خون به بیمار وجود داشته باشد که تنها در شرایطی که سلامت بیمار درخطر باشد انجام میشود. خونریزی جزئی پس از عمل آندوسکوپی سینوس کاملاً طبیعی است. برخی از بیماران ممکن است نیاز به تامپون بینی داشته باشند که 1 تا 3 روز پس از جراحی باید از بینی خارج شود.
عود کردن سینوزیت: هرچند جراحی آندوسکوپی سینوس برای اکثریت غالب بیماران نتایج فوق‌العاده‌ای به همراه دارد اما جراحی درمان قطعی سینوزیت به حساب نمی‌آید و لازم است حتی پس از جراحی موفق درمان‌های دارویی، هرچند به صورت محدودتر، ادامه داشته باشد. همچنین در 10-5 درصد از موارد ممکن است برای بهینه کردن نتایج نیاز به جراحی‌های تکمیلی سبک وجود داشته باشد.
نشت مایع مغزی نخاعی: سینوس‌ها در مجاورت مغز قرار دارند و همین باعث به وجود آمدن احتمال ضعیف نشت مایع نخاعی (که در اطراف مغز قرار دارد) یا آسیب به مغز میشود. این اتفاق در کمتر از 1 درصد بیماران اتفاق می‌افتد و درصورت بروز می‌تواند منجر به عفونت و درنتیجه بیماری مننژیت شود. درصورت وقوع این عارضه نیاز به بستری کردن بیمار و عمل جراحی برای ترمیم محل نشت وجود خواهد داشت.
مشکلات بینایی: عوارض مربوط به آسیب به چشم و مشکلات بینایی یکی دیگر از خطرات جراحی آندوسکوپی سینوس است که در کمتر از 1 درصد از موارد گزارش شده است.
دیگر خطرات: سایر عوارض احتمالی و نادر جراحی سینوس به روش آندوسکوپی شامل تغییر در حس بویایی و چشایی، تداوم یا بدتر شدن علایم سینوزیت و درد صورت و ورم یا کبودی اطراف چشم‌ها اشاره کرد.
طول دوره ریکاوری بعد از جراحی آندوسکوپی سینوس چقدر است؟
مدت زمان دوره نقاهت عمل سینوس به روش آندوسکوپی به وضعیت جسمانی شما و نوع سینوسی که جراحی شده است بستگی دارد. معمولاً انتظار می‌رود یک هفته نیاز به استراحت در منزل داشته باشید و از رفتن به سر کار یا مدرسه و دانشگاه پرهیز کنید. پزشک شما دستورالعمل‌های لازم برای مراقبت از خود در منزل را به شما ارائه می‌دهد تا دوره نقاهت را به سرعت و با موفقیت سپری کنید.
آیا عمل آندوسکوپی سینوس درد دارد؟
میزان درد برای هر بیمار متفاوت است زیرا تحمل افراد در برابر درد متفاوت است. بیشتر بیماران درد جراحی سینوس را با مسکن‌های خوراکی تحمل می‌کنند. همچنین بسته به نوع عمل و سینوسی که عمل میشود میزان درد متفاوت است که این را پزشک قبل از جراحی به شما توضیح می‌دهد.
اما درصورتی که پس از عمل پزشک برای کنترل ترشحات بینی از تامپون استفاده کند هنگام خارج کردن تامپون کمی احساس درد خواهید داشت که این به دلیل چسبیدن ترشحات و خون خشکیده به تامپون است.
هزینه جراحی آندوسکوپی سینوس
برای دانستن هزینه عمل سینوزیت با روش آندوسکوپی لازم است به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید تا معاینات لازم انجام شود و در صورت نیاز به عمل جراحی هزینه آن برای شما تعیین شود. دکتر معصومه سعیدی فوق تخصص ENT با داشتن بیش از 15 سال تجربه در انجام عمل‌های گوش و حلق و بینی از جمله جراحی آندوسکوپی سینوس آماده خدمت‌رسانی به شما عزیران است.
در صورت داشتن هر نوع سوال درباره عمل سینوس یا هزینه جراحی سینوس به روش آندوسکوپی می‌توانید از طریق منوی «مشاوره آنلاین» در بالای همین صفحه درخواست خود را ثبت کنید.