آپنه خواب چیست؟ | انواع آپنه انسدادی و مرکزی و عوارض هریک

آپنه خواب یا OSA شامل اختلالات مکرر در تنفس در طول خواب است که به طور قابل توجهی کیفیت خواب را کاهش می‌دهد و به افزایش خطر مشکلات سلامتی مانند بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند. افراد مبتلا به این اختلال اغلب متوجه نمی‌شوند که تنفس شبانه آنها غیرطبیعی است. دانستن بیشتر در مورد انواع آپنه خواب، و همچنین علل، علائم و درمان آن، می‌تواند به افراد نگران آپنه خواب کمک کند تا در جهت بهبود خواب و سلامت خود گام بردارند.

انواع آپنه خواب

دو نوع اصلی آپنه خواب وجود دارد. هر یک شامل اختلال در تنفس در طول خواب است، اما تفاوت‌های مهمی وجود دارد که بر تشخیص، علائم و درمان آنها تأثیر می گذارد.

آپنه انسدادی

در افراد مبتلا به OSA، هوا در طول خواب نمی‌تواند آزادانه در راه هوایی حرکت کند؛ چرا که عضلات و بافت‌های اطراف سست می‌شوند و می‌تواند راه هوایی را منقبض یا جمع کند. این عارضه می‌تواند باعث بیداری‌های جزئی مکرر برای بازگرداندن تنفس در خواب و کاهش شادابی بعد از بیداری شود.

آپنه خواب مرکزی

آپنه خواب مرکزی (CSA) نوع کمتر شایعی از آپنه خواب است که کمتر از 1درصد از افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به CSA در طول خواب دچار اپیزودهایی از توقف، کندی یا تنفس کم عمق می‌شوند که به دلیل نقص در ارتباط بین مغز و عضلات مسئول تنفس رخ می دهد.

علائم آپنه خواب

آپنه انسدادی و مرکزی خواب می‌تواند علائمی را هم در طول خواب و هم در طول روز ایجاد کند. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است متوجه نشوند که در طول خواب تنفس غیرطبیعی دارند، بنابراین، علائم شبانه ممکن است ابتدا توسط شریک یا مراقب خود مشاهده شود.

شایع ترین علائم OSA عبارتند از:

•  خواب آلودگی بیش از حد در طول روز
• خر و پف منظم
• تنفس قطع شده یا صداهای نفس‌گیر در طول خواب، همانطور که توسط همسر فرد شنیده می‌شود
•  سردردهای صبحگاهی
• خواب بی‌قرار
• مشکل در خواب ماندن
• تکرر ادرار در شب
• تغییرات خلقی در طول روز مانند تحریک پذیری
• کاهش تمرکز یا دامنه توجه
• عرق شبانه
• عدم احساس شادابی بعد از بیدار شدن

علائم آپنه مرکزی خواب چیست؟

علائمی که اغلب با آپنه مرکزی خواب همراه است عبارتند از:

•  مکث‌های مکرر در تنفس، نفس‌های کم عمق یا سایر تنفس‌های غیر طبیعی
•  مشکل در خواب ماندن در طول شب
•  خواب آلودگی قابل توجه در طول روز
•  تنگی نفس در خواب
•  کاهش تمرکز
•  سردردهای صبحگاهی

علل وقفه تنفسی در خواب

اگرچه تنفس غیرطبیعی هم در آپنه انسدادی و هم در آپنه خواب مرکزی رخ می‌دهد؛ اما تشخیص علت اصلی به درمان این دو بیماری کمک می‌کند.

چه چیزی باعث آپنه انسدادی خواب می‌شود؟

آپنه انسدادی خواب زمانی ایجاد می‌شود که ماهیچه‌ها و بافت‌ها راه هوایی فوقانی را که هوا را به ریه‌ها وارد و از آن‌ها می‌برد، مسدود می‌کنند. هنگامی که عضلات گلو در طول خواب شل می‌شوند می‌توانند راه هوایی را مسدود کنند. اگر راه هوایی باریک شود؛ تنفس ممکن است کاهش یابد یا به طور کامل متوقف شود. بدون تنفس مناسب، سطح اکسیژن کاهش می‌یابد، که می‌تواند فرد را مجبور به بیداری کند تا راه هوایی فوقانی باز شود و هوای بیشتری جذب شود.

این بیداری‌ها اغلب آنقدر کوتاه هستند که شخص متوجه نمی‌شود، اما وقتی دوباره به خواب می‌روند چرخه تکرار می‌شود. این روند تکراری باعث خواب سبک‌تر در طول شب و جلوگیری از خواب REM می‌شود. سطح خواب رم برای ریکاوری بدن در طول خواب بسیار مهم است.

چه چیزی باعث آپنه مرکزی خواب می‌شود؟

علت آپنه خواب مرکزی فقدان سیگنال‌های مناسب از مدولا، بخشی از مغز که تنفس را کنترل می‌کند به ریه‌ها است که ممکن است منجر به اپیزودهای تکراری تنفس کم عمق یا مکث در تنفس شود.

عوامل خطر برای وقفه تنفسی در خواب

عوامل خطر می‌توانند شانس ابتلای فرد به یک مشکل پزشکی را افزایش دهند و عوامل خطر مختلف بر احتمال ابتلا به آپنه خواب انسدادی یا مرکزی تأثیر می‌گذارد.

عوامل خطر برای آپنه مرکزی انسدادی(OSA) چیست؟

محققانی که آپنه انسدادی خواب را مطالعه می‌کنند چندین عامل را شناسایی کرده‌اند که واضح‌ترین رابطه را با خطر ابتلا به OSA در یک فرد دارند.

1.  جنسیت: به طور کلی مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به OSA هستند. تفاوت خطر بین این گروه‌ها در مراحل بعدی زندگی کمتر می‌شود.
2.  سن: خطر OSA با افزایش سن افزایش می‌یابد تا زمانی که پس از 60 سالگی کاهش یابد.
3.  وزن بیش از حد: افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتری دارند در معرض خطر ابتلا به OSA هستند.
4.  ویژگی‌های خاص آناتومیک: داشتن زبان بزرگ‌تر یا فک پایین‌تر و کوتاه‌تر می‌تواند احتمال مسدود شدن راه هوایی فرد را در طول خواب افزایش دهد.

عوامل دیگری که خطر OSA را در افراد افزایش می‌دهند عبارتند از:

•  به پشت خوابیدن
•  سیگار کشیدن
•  داشتن احتقان بینی مکرر
•  داشتن سابقه خانوادگی OSA
•  استفاده از الکل، داروهای آرام بخش یا داروهایی که بر تون عضلانی یا خواب تأثیر می‌گذارند
•  داشتن برخی مشکلات سلامتی از جمله اختلالاتی که بر هورمون‌های تیروئید یا هورمون رشد تأثیر می‌گذارد

عوامل خطر برای آپنه مرکزی خواب(CSA) چیست؟

عوامل متعددی بر خطر ابتلای فرد به آپنه مرکزی خواب تأثیر می‌گذارد.

1.  سن: CSA عموماً در افراد مسن تر از 65 سال شایع‌تر است.
2.  جنسیت: مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به CSA هستند.
3.  ارتفاع: در نتیجه کاهش میزان اکسیژن در ارتفاعات، CSA در افرادی که زمان خود را در ارتفاعات سپری می‌کنند؛ بیشتر است.
4. داروهای مخدر: استفاده طولانی مدت از برخی داروها از جمله داروهای مورد استفاده برای درمان سوء مصرف مواد افیونی، با احتمال بیشتر ابتلا به CSA مرتبط است.

در بسیاری از موارد، CSA نتیجه یک مسئله پزشکی اساسی است. نمونه‌هایی از مشکلات سلامتی که می‌توانند باعث CSA شوند عبارتند از:

•  سکته
•  آسیب یا عفونتی که باعث آسیب به ساقه مغز می‌شود
•  نارسایی قلبی
•  نارسایی کلیه

تست خواب

برای تشخیص تنگی نفس در خواب، پزشک معمولاً با بررسی تاریخچه سلامت و علائم فرد شروع می‌کند که ممکن است شامل پرسیدن از همسر یا یکی از اعضای خانواده باشد که آیا علائمی از آپنه خواب مشاهده کرده‌اند یا خیر. ارزیابی اولیه همچنین شامل یک معاینه فیزیکی است. در حالی که این فرآیند اولیه می‌تواند علائم آپنه خواب احتمالی را نشان دهد؛ آزمایش‌های خاص‌تری برای تشخیص این مورد نیاز است.

آزمایش اولیه مورد استفاده برای تشخیص تنگی نفس در خواب، آزمایش خواب است. آزمایش خواب شامل گذراندن یک شب در کلینیک خواب خواهد بود. در طول شب، آزمایش با تکنیکی به نام پلی سومنوگرافی از حسگرهایی برای اندازه‌گیری دقیق مواردی مانند مراحل خواب، تنفس، حرکت ماهیچه‌ها و سطح اکسیژن استفاده می‌کند.داده‌های یک آزمایش خواب به پزشک اجازه می‌دهد تا دفعات و نوع اختلالات تنفسی را که در طول خواب رخ می‌دهد؛ مشاهده کند که به آنها امکان می‌دهد تشخیص دهند که آیا فرد مبتلا به آپنه خواب انسدادی یا مرکزی است یا خیر.

نتایج مطالعه خواب همچنین به پزشک کمک می‌کند تا شدت آپنه خواب را ارزیابی کند. در حالی که مطمئن ترین آزمایش برای OSA شامل یک یا دو شب گذراندن در آزمایشگاه خواب است، برخی از افراد واجد شرایط برای آزمایش آپنه خواب در خانه هستند. آزمایش در خانه به اندازه پلی سومنوگرافی داده‌ها را ارائه نمی‌دهد. نتایج باید توسط پزشک تفسیر شود و پلی سومنوگرافی در کلینیک ممکن است همچنان به عنوان یک آزمایش بعدی ضروری باشد.

درمان آپنه خواب

درمان آپنه خواب بر از بین بردن اختلالات تنفسی و سایر علائم ناشی از آپنه خواب است. از آنجایی که آپنه خواب انسدادی و مرکزی دلایل متفاوتی دارند؛ به طور کلی به استراتژی‌های درمانی متفاوتی نیاز دارند.

درمان آپنه انسدادی خواب چیست؟

درمان‌های آپنه انسدادی خواب ممکن است شامل درمان فشار مثبت راه هوایی (PAP)، تغییر شیوه زندگی، استفاده از دهان‌گیر مخصوص یا جراحی باشد. درمان PAP با پمپاژ هوای تحت فشار از طریق دهان و یا بینی برای جلوگیری از انسداد و روی هم خوابیدن راه هوایی در هنگام خواب کار می‌کند. هوا توسط یک دستگاه کوچک کنار تخت تولید می‌شود و سپس از طریق یک شلنگ و ماسکی که روی صورت پوشیده می‌شود به بیمار منتقل می‌شود.

درمان PAP نیاز به نسخه دارد و یک دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) ممکن است به عنوان اولین گام در درمان OSA پیشنهاد شود. بسته به شرایط خاص فرد، انواع دیگری از درمان PAP نیز ممکن است در دسترس باشد. تغییرات سبک زندگی اغلب در برنامه درمانی OSA گنجانده شده است که برای از بین بردن عواملی هستند که بر تنفس در طول خواب تأثیر منفی می‌گذارند و عبارتند از:

•  کاهش وزن اضافی
•  خوابیدن به پهلو
•  ترک سیگار
•  محدود کردن یا حذف مصرف الکل
•  ورزش مکرر

نوع دیگری از درمان OSA، به نام درمان با لوازم خوراکی، شامل استفاده از یک دهانی مخصوص در هنگام خواب است. قطعه دهانی برای جلوگیری از حرکت فک یا زبان به موقعیتی طراحی شده است که راه هوایی را مسدود می‌کند. این نوع درمان ممکن است اختلالات تنفسی را برطرف نکند و فقط برای افراد مبتلا به OSA که شدید نیست، یک گزینه خوب باشد. در موارد کمتر، جراحی را می‌توان برای درمان OSA در نظر گرفت. جراحی می‌تواند با برداشتن بافت اطراف یا جلو بردن فک‌ها به سمت جلو برای گشاد شدن راه هوایی کمک کند. همچنین گزینه‌ای
برای کاشت یک دستگاه تحریک عصبی طراحی شده برای کمک به تنظیم تنفس وجود دارد.

درمان آپنه مرکزی خواب چیست؟

درمان آپنه خواب مرکزی بر اساس مشکل پزشکی زمینه‌ای است که باعث این بیماری شده. اگر مشکلات تنفسی در طول خواب قابل توجه باشد یا حتی پس از تلاش برای رفع علت زمینه‌ای ادامه یابد، ممکن است درمان‌هایی برای بهبود تنفس ضروری باشد. درمان فشار مثبت راه هوایی (PAP) ممکن است گزینه‌ای برای ایجاد تنفس مداوم و حفظ سطح اکسیژن در زمانی که فرد مبتلا به CSA در خواب است باشد. برخی داروها یا تحویل اکسیژن مکمل دیگر گزینه‌های درمانی برای آپنه خواب مرکزی هستند.

عوارض آپنه خواب

تنگی نفس در خواب در صورت درمان نشدن می‌تواند عوارض قابل توجه و در مواقعی تهدید کننده زندگی ایجاد کند. افراد مبتلا به تنگی نفس در خواب، خواب با کیفیت پایین و کاهش میزان اکسیژن در خون دارند که دو عاملی هستند که می‌توانند برای سلامتی خطرات جدی ایجاد کنند. در آپنه خواب مرکزی، علت اصلی اختلالات تنفسی اغلب عامل اصلی عوارض احتمالی است. برای آپنه انسدادی خواب، برخی از عوارض بالقوه شناخته شده شامل موارد زیر است:

1.  فشار خون بالا، بیماری قلبی و سایر مشکلات قلبی عروقی
2.  تصادفات هنگام رانندگی
3.  مشکلات تفکر یا تمرکز
4.  خلق و خوی تحریک پذیر یا افسرده
5.  دیابت نوع 2
6.  انواع خاصی از بیماری‌های کبدی
7.  فشار خون ریوی
8.  افزایش خطر عوارض جراحی

خوشبختانه درمان OSA معمولا خواب را بهبود می‌بخشد همچنین علائم و احتمال این عوارض را نیز کاهش می‌دهد.Sleep Apnea

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شریک زندگی یا همسرتان، شما را در هنگام خواب مشاهده کرد که تنفس غیرعادی دارید، مهم است که برای ملاقات با پزشک وقت بگیرید. بسیاری از افراد از اختلالات تنفسی در طول خواب آگاه نیستند. در صورت بروز هر یک از این مشکلات، مشورت با پزشک مفید خواهد بود.

•  با وجود هفت ساعت یا بیشتر خوابیدن، خسته از خواب بیدار می‌شوید
•  به خواب رفتن در زمان‌های نامناسب، مانند هنگام کار یا هنگام رانندگی
•  داشتن سردرد به طور منظم در صبح
•  بیدار شدن از خواب با این احساس که نمی توانید نفس بکشید
•  کاهش تمرکز یا توانایی تمرکز
•  برای گذراندن روز به کافئین یا نوشیدنی‌های انرژی زا تکیه کنید