جراحی غده پاروتید (پاروتیدکتومی)

پاروتیدکتومی یا جراحی خارج کردن غده پاروتید برای درمان سرطان غدد بزاقی که معمولاً با رشد تومور در غده پاروتید اتفاق می‌افتد استفاده می‌شود. بیشتر تومورهای غده پاروتید خوش‌خیم و حدود 20 درصد از موارد بدخیم (سرطانی) هستند.غدد‌ پاروتید یک جفت از غدد‌ بزاقی هستند که در دو طرف صورت و جلوی نرمه گوش قرار دارند. غدد پاروتید وظیفه تولید و ترشح بزاق را برعهده دارد.

پاروتیدکتومی همچنین ممکن است برای درمان بیماری‌های دیگر مانند عفونت مزمن یا انسداد غدد بزاقی انجام شود.دو نوع جراحی پاروتیدکتومی وجود دارد: پاروتیدکتوومی سطحی و پاروتیدکتومی کامل. هر دو نوع جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد.

پاروتیدکتومی سطحی

در این نوع جراحی قسمت بیرونی غده پاروتید برداشته می‌شود. جراح یک برش از جلوی گوش تا گردن ایجاد می‌کند تا به غده پاروتید دسترسی پیدا کند. معمولاً در پاروتیدکتومی سطحی عصب صورت آسیب نمی‌بیند و در نتیجه مشکلی برای حرکات صورت ایجاد نمی‌شود.

پاروتیدکتومی کامل

در پاروتیدکتومی کامل جراح یک برش از جلوی گوش تا گردن ایجاد می‌کند تا غده پاروتید را به طور کامل خارج کند. در این نوع جراحی با توجه به محل تومور ممکن است نیاز باشد برخی از اعصاب صورت و بافت‌های دیگر نیز خارج شود، درنتیجه ممکن است حرکت صورت پس از جراحی دچار اختلال شود.

در برخی موارد که سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی نیز سرایت کرده باشند یا احتمال سرطانی شدن غدد در آینده وجود داشته باشد همزمان گره‌های لنفاوی گردن نیز خارج شود، که به آن لنفادنکتومی می‌گویند.

آمادگی قبل عمل پاراتیدکتومی

قبل از جراحی پاروتید بیمار باید از همه جوانب آن، از جمله خطرات و مزایای آن آگاهی کامل پیدا کنید. سوالات خود را قبل از جلسه مشاوره آماده کنید و در جلسه از پزشک بپرسید. این سوالات می‌توانند شامل این موارد باشند: آیا تومور غده پاروتید من سرطانی است؟ آیا بعد از جراحی به طور کامل درمان می‌شود یا احتمال بازگشت آن وجود دارد؟ عوارض احتمالی عمل چیست؟ اگر عصب صورت آسیب ببیند چه اتفاقی می‌افتد؟ برای چک‌آپ بعد از عمل کی مراجعه کنم؟ چه غذایی بخورم؟ چند روز باید در خانه بمانم و استراحت کنم؟ و سوالات دیگر از این قبیل.

لازم است در جلسه مشاوره پیش از عمل جراح را در جریان داروهایی که احتمالاً مصرف می‌کنید و سوابق پزشکی خود قرار دهید. در صورتی که از داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین استفاده می‌کنید احتمالاً پزشک از شما بخواهد چند روز قبل از عمل آنها را متوقف یا با داروی دیگر جایگزین کنید. این داروها باعث افزایش احتمال خونریزی در حین عمل می‌شوند. در صورتی که مکمل‌های گیاهی خاصی نیز استفاده می‌کنید حتماً به پزشک اطلاع دهید.

به طور کلی مصرف الکل و استعمال دخانیات  قبل از هر عمل جراحی ممنوع است و جراحی پاروتید نیز از این قاعده مستثنی نیست. این مواد باعث افزایش احتمال بروز عوارض در حین جراحی و عدم بهبود کامل زخم پس از جراحی می‌شوند. بهتر است یک روز قبل از عمل محل جراحی (گونه و گردن) را اصلاح کنید. قبل از مراجعه به بیمارستان برای عمل دوش بگیرید اما از استعمال هرگونه مواد آرایشی و عطر و ادکلن خودداری کنید.

دوران نقاهت و مراقبت‌های پس از پاروتیدکتومی

در روزهای ابتدایی پس از جراحی پاروتید باید برای جلوگیری از عفونت مرتب جای بخیه‌ها با آب و صابون شست‌وشو داده شود. البته استفاده از الکل و پراکسید هیدرون برای این  کار توصیه نمی‌شود چراکه ممکن است سرعت بهبود زحم را کاهش دهد.

احساس خستگی پس از جراحی پاروتید طبیعی است. همچنین شما ممکن است بعد از عمل حالت تهوع داشته باشید یا به دلیل تاثیر داروی بیهوشی تا چند ساعت بعد از عمل احساس کرختی در اندام‌های خود داشته باشید که با از بین رفتن تاثیر داروی بیهوشی برطرف می‌شود.

تورم، کبودی و سخت شدن اطراف زخم بعد از عمل از عوارض موقت جراحی است. سختی اطراف زخم در هفته سوم به اوج خود می‌رسد اما 2 تا 3 ماه بعد از عمل از بین می‌رود. ماساژ زخم در  هفته سوم می‌تواند به بهبود سریع‌تر زخم کمک کند.

مدت زمان بهبودی کامل پس از پاروتیدکتومی به نوع عمل و وضعیت جسمانی بیمار بستگی دارد. همچنین با توجه به همین مسئله مدت زمان بستری در بیمارستان بعد از عمل بین 1 تا 6 روز متغیر است. 2 تا 4 هفته بعد از جراحی غدد بزاقی پاروتید می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. اسکار بعد از جراحی پاروتید کم‌ و بیش وجود دارد.

دکتر سعیدی دستور العمل‌های لازم برای مراقبت از محل جراحی و باید‌های و نبایدهاای بعد از عمل پاروتید را برای شما تشریح می‌کند. لازم است دستورات پزشک را با دقت اجرا کنید و داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید تا دوران نقاهت را در کوتاه‌‌ترین زمان ممکن طی کنید.

حداقل تا دو هفته پس از جراحی پاروتید باید از بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن، کشیدن سیگار، مصرف الکل و مسافرت هوایی اجتناب کنید. همچنین لازم است از خوردن غذاهای تند و ترش پرهیز کنید.

خطرات و عوارض جراحی پاروتیدکتومی

جراحی پاروتید نیز مانند هر جراحی دیگر ریسک‌های بالقوه‌ای دارد که عبارتند از:

• آسیب به اعصاب صورت و فلج صورت
• درد هنگام جویدن
• سندروم فری (آسیب به غده پاروتید یا اطراف آن که باعث قرمزی و تعریق گونه‌ها در هنگام خوردن (یا حتی فکر کردن به) خوراکی‌های تحریک‌کننده ترشح بزاق می‌شود.)
• بی‌حسی صورت و گوش
• عفونت
• خونریزی
• جای زخم (اسکار)
• ترشح بزاق از محل جراحی
• تورم مجرای تنفسی

بیشتر این عوارض به ندرت اتفاق می‌افتند و معمولاً موقتی هستند. انتخاب جراح مجرب و دارای بورد تخصصی و رعایت دستورالعمل‌های قبل و بعد از جراحی تاثیر زیادی در کاهش احتمال بروز عوارض جراحی پاروتیدکتومی دارد.

هزینه جراحی غده پاروتید

هزینه جراحی غدد بزاقی به نوع عمل و تومور بستگی دارد. هزینه جراحی پاروتیدکتومی بعد از انجام معاینات و جلسه مشاوره تعیین می‌شود. برای آگاهی از حدود هزینه جراحی پاروتید و مشاوره رایگان می‌توانید با مطب دکتر معصومه سعیدی تماس حاصل کنید.

درمان غیرجراحی تومور غده پاروتید

برای درمان تومور غدد بزاقی معمولاً شیمی‌درمانی و پرتودرمانی کارایی چنداتی تدارد و جراحی بهترین روش درمان است. البته ممکن است در کنار جراحی که به عنوان درمان اصلی انجام می‌شود پرتودرمانی و به ندرت شیمی‌درمانی نیز برای بهبود اثر درمانی و جلوگیری از بازگشت سرطان به‌کار گرفته شود.

علائم تومور پاروتید چیست؟

علائم سرطان غدد بزاقی به طور کلی شامل این موارد است:

• وجود برآمدگی یا تورم در دهان، گونه، فک یا گردن
• احساس درد مزمن در دهان، گونه، فک، گوش یا گردن
• اختلاف اندازه و شکل سمت چپ و راست صورت و گردن
• بی‌حسی در بخشی از صورت
• مشکل در باز کردن دهان به طور کامل
• مشکل در بلع (قورت دادن) غذا
• ترشح مایع از گوش

البته بسیاری از این موارد می‌توانند علایم و نشانه‌های تومور خوش‌خیم غدد بزاقی یا دیگر اختلال‌ها نیز باشند. با این‌حال، درصورت مشاهده هر یک از این علایم باید هر چه سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید تا علت شناسایی و اقدام درمانی انجام شود.

سوالات رایج درباره جراحی غدد بزاقی (پاروتیدکتومی)

عمل جراحی پاروتید چند ساعت طول می‌کشد؟

پاروتیدکتومی یک جراحی نسبتاً پیچیده است و بین 2 تا 4 ساعت (بسته به نوع عمل) به طول می‌انجامد.

آیا جراحی پاروتید درد دارد؟

با توجه به ایتکه در طول عمل بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار دارد هیچ دردی را احساس نمی‌کند. اما با به هوش آمدن و از بین رفتن تاثیر داروی بیهوشی احساس درد تا حدی وجود دارد که با مصرف داروهای مسکن قابل کنترل است.

 آیا بعد از جراحی پاروتید می‌توانم ورزش کنم؟

به طور کلی توصیه می‌شود تا دو هفته پس از جراحی پاروتید از فعالیت‌های شدید بدنی پرهیز شود. پس از این مدت می‌توانید با مشورت با پزشک خود فعالیت‌های بدنی خود را از سر بگیرید.

آیا می‌توانم همزمان با پاروتیدکتومی لیفت صورت نیز انجام دهم؟

معمولاً با خارج کردن غده پاروتید در یک سمت صورت پوست اضافه باقی می‌ماند که جراح آن را جدا می‌کند. ممکن است برای ایجاد تقارن بین دو سمت صورت سمت مخالف لیفت شود.  بنابراین اگر قصد دارید در آینده لیفت صورت انجام دهید بهترین زمان هنگام جراحی پاروتید است و انجام آن در آینده ریسک جراحی را افزایش می‌دهد.

چطور از زخم خود مراقبت کنم؟

در ده روز ابتدایی پس از عمل باید روزی دوبار روی زخم خود پماد آنتی‌بیوتیک و پس از آن ویتاین E بمالید. همچنین به مدت دو ماه روی از کرم ضدآفتاب به مقدار کافی استفاده کنید.

بعد از جراحی پاروتیدکتومی چطور بخوابم؟

بهتر است  تا یک ماه بعد از عمل از دو یا سه بالش در زیر سر خود استفاده کنید. بالا نگه داشتن سر هنگام خواب کمک می‌کند تورم زودتر از بین برود. البته ارتفاع سر نباید به قدری باشد که خواب شما را دچار مشکل کند چرا که خواب کافی و راحت اهمیت زیادی در بهبودی بعد از عمل دارد.

پس از جراحی پاروتیدکتومی بزاق چگونه تولید می‌شود؟

غدد بزاقی زیادی در سر و گردن انسان وجود دارد که وظیفه تولید بزاق دهان را برعهده دارند، بنابراین با خارج کردن غدد پاروتید مشکل جدی پیش نمی‌آید.

در صورت داشتن سوالات دیگر درباره جراحی پاروتید و تومور غدد بزاقی می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی که در پایین همین صفحه آمده است سوال خود را مطرح کنید تا دکتر سعیدی در کوتاه‌ترین زمان ممکن شما را راهنمایی کند.