پاراتیروئیدکتومی | جراحی غده پاراتیروئید چه زمانی انجام می‌‌شود؟

پاراتیروئیدکتومی (Parathyroidectomy)، یک جراحی برای برداشتن یک یا چند غدد پاراتیروئید یا توموری است که غده پاراتیروئید را تحت تاثیر قرار می‌‌دهد. غدد پاراتیروئید چهار ساختار کوچک هستند که هر کدام اندازه‌ای معادل دانه برنج دارند که در پشت تیروئید در پایین گردن قرار گرفته‌اند. این غدد هورمون پاراتیروئید را می‌سازند که به حفظ تعادل مناسب کلسیم در جریان خون و همچنین در بافت‌های بدن که برای عملکرد صحیح به کلسیم نیاز دارند، کمک می‌کند. هورمون پاراتیروئید برای عملکرد صحیح اعصاب و ماهیچه‌ها و برای سلامت استخوان‌ها نیز ضروری است.

پاراتیروئیدکتومی اغلب برای درمان غدد پاراتیروئید بیش فعال (وضعیتی به نام هیپرپاراتیروئیدیسم) و یا درمان تومور این غدد انجام می‌‌شود. در بسیاری از موارد، برای درمان موثر پرکاری پاراتیروئید، تنها یکی از غدد پاراتیروئید باید برداشته شود.

غدد پاراتیروئید در مجاورت غده تیروئید قرار دارند و به همین دلیل، گاهی جراحی پاراتیروئیدکتومی ممکن است هم‌زمان یا مشابه با جراحی تیروئیدکتومی (برداشتن غده تیروئید) انجام شود، به‌ویژه در مواردی که هر دو غده دچار مشکل هستند. البته این دو عمل اهداف متفاوتی دارند؛ در حالی که تیروئیدکتومی معمولاً برای درمان بیماری‌های تیروئیدی مانند گره‌ها، سرطان یا پرکاری تیروئید انجام می‌شود، پاراتیروئیدکتومی برای اصلاح اختلالات تنظیم کلسیم ناشی از عملکرد نادرست غدد پاراتیروئید است.

چرا جراحی پاراتیروئیدکتومی انجام می‌شود؟

اگر یک یا چند غده پاراتیروئید مقدار زیادی هورمون پاراتیروئید تولید کند (هیپرپاراتیروئیدیسم) ممکن است به این جراحی نیاز داشته باشید. پرکاری پاراتیروئید باعث می‌شود که کلسیم بیش از حد در خون وجود داشته باشد که می‌تواند منجر به تعدادی از مشکلات، از جمله استخوان‌های ضعیف، سنگ کلیه، خستگی، مشکلات حافظه، درد عضلات و استخوان، ادرار بیش از حد و درد معده شود.

هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

این جراحی اغلب برای درمان هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه استفاده می‌‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا چند غده پاراتیروئید بیش از حد فعال باشد. شایع‌ترین علت این بیش فعالی، آدنوم است (آدنوم یا آدنوم به تومور خوش‌خیم با منشأ بافت غددی گفته می‌شود). همچنین این بیماری زمانی که غدد پاراتیروئید بزرگ می‌‌شوند (هیپرپلازی) نیز ممکن است رخ دهد.

تومور سرطانی یک علت نادر هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه است. هنگامی که افزایش کلسیم خون ناشی از هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه منجر به بروز علائم می‌‌شود، اغلب برای کاهش میزان کلسیم در بدن به جراحی پاراتیروئیدکتومی نیاز است اما اگر قبل از سن 50 سالگی به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه مبتلا شوید؛ پزشک ممکن است به شما پیشنهاد جراحی دهد حتی اگر علائمی نداشته باشید.

هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه

شکل دیگری از این اختلال که هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه نام دارد، گاهی نیاز به جراحی خواهد داشت. هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه در نتیجه یک وضعیت پزشکی دیگر مانند بیماری کلیوی، ایجاد می‌‌شود که در آن هورمون پاراتیروئید در پاسخ به سطوح پایین کلسیم و ویتامین D افزایش می‌یابد. این مورد اغلب بدون جراحی پاراتیروئید قابل درمان است اما اگر علائم پس از درمان باقی بماند؛ ممکن است پاراتیروئیدکتومی توصیه شود.

عوارض برداشتن غده پاراتیروئید

جراحی برداشتن غده پاراتیروئید (پاراتیروئیدکتومی) به‌طور کلی یک روش ایمن و مؤثر برای درمان پرکاری پاراتیروئید است. با این حال، همانند هر عمل جراحی دیگری، ممکن است با برخی عوارض همراه باشد که آگاهی از آن‌ها به تصمیم‌گیری بهتر و مراقبت‌های پس از عمل کمک می‌کند.

یکی از شایع‌ترین عوارض این جراحی، کاهش سطح کلسیم خون یا هیپوکلسمی است. این وضعیت معمولاً به‌دلیل کاهش موقت یا دائمی عملکرد غدد پاراتیروئید باقی‌مانده رخ می‌دهد، زیرا این غدد مسئول تنظیم تعادل کلسیم در بدن هستند. علائم هیپوکلسمی می‌تواند شامل احساس گزگز یا بی‌حسی در اطراف دهان، انگشتان دست و پا، گرفتگی یا اسپاسم عضلانی و در موارد شدیدتر، تپش قلب یا اضطراب باشد. به همین دلیل، پس از جراحی، سطح کلسیم خون به‌صورت منظم بررسی می‌شود و در صورت نیاز، مکمل‌های کلسیم و ویتامین D تجویز می‌گردد.

سایر عوارض احتمالی، گرچه کمتر رایج هستند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• آسیب به عصب حنجره: این عصب در مجاورت غدد پاراتیروئید قرار دارد و در حین جراحی ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. آسیب به این عصب می‌تواند باعث تغییر صدا، گرفتگی صدا یا در موارد نادر، مشکلات تنفسی شود. این وضعیت معمولاً موقتی است، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به درمان‌های تکمیلی داشته باشد.

• خونریزی یا تشکیل هماتوم: تجمع خون در محل جراحی که می‌تواند به تورم یا فشار روی نواحی اطراف منجر شود. در صورت بروز چنین وضعیتی، ممکن است نیاز به مداخله‌ی پزشکی باشد.

• عفونت محل جراحی: گرچه نادر است، اما همانند هر عمل جراحی دیگری، امکان بروز عفونت وجود دارد که با مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی قابل کنترل است.

لازم به ذکر است که بیشتر این عوارض نادر بوده و در صورت انجام جراحی توسط یک تیم پزشکی باتجربه و رعایت مراقبت‌های پس از عمل، احتمال بروز آن‌ها به حداقل می‌رسد. پزشک جراح با بررسی دقیق شرایط بیمار و پیگیری‌های منظم پس از عمل، از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرده و در صورت لزوم، اقدامات درمانی مناسب را انجام خواهد داد.

روند جراحی پاراتیروئیدکتومی

ممکن است لازم باشد برای مدت معینی قبل از جراحی از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. پزشک دستورالعمل‌های خاصی را به شما ارائه می‌‌دهد. شما نیز قبل از جراحی، از یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود بخواهید که به شما کمک کنند تا بعد از عمل به خانه برگردید.

تست‌های تصویربرداری قبل از عمل

یک یا چندین مورد از تست‌های تصویربرداری ممکن است برای تعیین محل غده پاراتیروئید یا غده‌هایی که بیش از حد فعال هستند استفاده شود.

• اسکن پاراتیروئید (Sestamibi): برای این اسکن، یک دوز سستامیبی در رگ داده می‌‌شود. Sestamibi یک رنگ رادیواکتیو است که توسط غدد پاراتیروئید بیش فعال جذب می‌‌شود و می‌توان آن را با یک اسکنر که رادیواکتیویته را تشخیص می‌‌دهد، پیدا کرد. سی تی اسکن (CT) ممکن است با اسکن sestamibi ترکیب شود تا به آسان‌تر یافتن مشکلات مربوط به غدد پاراتیروئید کمک کند.
•  سونوگرافی: اولتراسوند از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از غدد پاراتیروئید و بافت اطراف استفاده می‌‌کند. دستگاه کوچکی که روی پوست نگه داشته شده می‌شود (مبدل)، امواج صوتی با تناسب بالا را می‌فرستد و انعکاس امواج صوتی را هنگام مشخص شدن ساختارهای داخل بدن ضبط می‌‌کند. یک کامپیوتر پژواک‌ها را به تصاویری تبدیل می‌‌کند که روی صفحه نمایش دیده می‌‌شوند. سونوگرافی همچنین می‌تواند برای شناسایی گره‌های تیروئیدی که ممکن است در طول پاراتیروئیدکتومی نیاز به درمان داشته باشند استفاده شود.

• تصویربرداری CT 4 بعدی: این یک نوع سی تی اسکن است که می‌تواند برای کمک به یافتن محل غده پاراتیروئید بیش فعال استفاده شود. در این نوع تصویربرداری از رنگ کنتراست برای نشان دادن غده پاراتیروئید استفاده می‌‌کند.
• PET-Coline CT: این مورد مطالعه‌ای است که ممکن است برای تعیین محل غدد پاراتیروئیدی انجام شود که با تصویربرداری دیگر نمی توان آنها را یافت. این آزمایش معمولاً بعد از جراحی قبلی که ناموفق بوده است استفاده می‌‌شود.

در طی فرآیند جراحی

پاراتیروئیدکتومی با بیهوشی عمومی انجام می‌‌شود. بیهوشی عمومی بدون استفاده از شل کننده های عضلانی به جراح اجازه می‌‌دهد تا از نظارت بر عصب برای کمک به شناسایی اعصابی که به حنجره می روند استفاده کند. آزمایش خون شریانی برای اندازه گیری هورمون پاراتیروئید معمولاً در طول جراحی انجام می‌‌شود. از نتایج آزمایش خون شریانی برای کمک به تأیید برداشتن تمام غدد بیش فعال استفاده می‌‌شود. چندین روش جراحی وجود دارد که می‌تواند برای پاراتیروئیدکتومی استفاده شود. هر یک از این جراحی‌ها شامل یک برش است که اغلب به صورت یک خط ظریف خواهد بود.

•  جراحی کم تهاجمی: این جراحی معمولا زمانی انجام می‌‌شود که تنها یکی از غدد پاراتیروئید بیش فعال باشد. جراح با استفاده از اطلاعات حاصل از آزمایشات تصویربرداری انجام شده قبل از جراحی، غده بیش فعال را شناسایی کرده و خارج می‌‌کند.
•  بررسی دو طرفه گردن: در این جراحی تمام غدد پاراتیروئید بررسی می‌‌شود و غدد پرکار برداشته خواهد شد. این جراحی ممکن است زمانی انجام شود که جراح نتواند غده پاراتیروئید را در سمتی که ابتدا کاوش شده پیدا کند. همچنین اگر آزمایشات تصویربرداری قبل از جراحی غده پاراتیروئید بیش فعال یا بیش از یک غده بیش فعال را نشان ندهد ممکن است انجام شود. برخی از شرایط پزشکی خطر بیش از یک غده پاراتیروئید بیش فعال را افزایش می‌‌دهند و ممکن است در این موارد یک بررسی دوطرفه انجام شود. برخی از جراحان ممکن است ترجیح دهند از این روش در همه موارد استفاده کنند. ^{Parathyroidectomy}

مدت زمان عمل پاراتیروئید

مدت زمان جراحی پاراتیروئید به نوع عمل و وضعیت بیمار بستگی دارد. اگر فقط یک غده پاراتیروئید مشکل داشته باشد و از روش کم‌تهاجمی استفاده شود، معمولاً عمل بین 30 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. این روش‌ها چون با کمک تصویربرداری مثل سونوگرافی یا اسکن سستامیبی انجام می‌شوند، سریع‌ترند و جراح دقیق می‌داند کدام غده را بردارد.

اما اگر نیاز به بررسی همه غدد پاراتیروئید باشد، مثلاً در مواردی که چند غده مشکل دارند یا محل غده مشخص نیست، جراحی ممکن است تا 2 ساعت یا کمی بیشتر طول بکشد. این نوع عمل که بهش می‌گن بررسی دوطرفه گردن، به زمان بیشتری نیاز دارد چون جراح باید تمام غدد را چک کند.

بعضی وقت‌ها هم آزمایش هورمون پاراتیروئید حین عمل انجام می‌شود تا مطمئن شوند غده مشکل‌دار کامل برداشته شده. این آزمایش چند دقیقه‌ای به زمان عمل اضافه می‌کند. تجربه جراح و پیچیدگی حال بیمار هم می‌تواند روی زمان عمل اثر بگذارد. مثلاً اگر غده پاراتیروئید در جای غیرعادی باشد، مثل نزدیک قفسه سینه، ممکن است عمل کمی طولانی‌تر شود.

بعد از عمل پاراتیروئیدکتومی

•  ممکن است متوجه ناراحتی در محل برش، یا گرفتگی خفیف صدا و گلودرد ناشی از بیهوشی شوید.
•  صدای خشن یا ضعیف ناشی از مشکل عصبی بسیار نادر است. اگر صدای شما پس از جراحی خشن یا ضعیف است؛ لزوماً به معنای آسیب دائمی نیست. این علائم اغلب کوتاه مدت هستند اما می‌توانند چندین هفته یا بیشتر وجود داشته باشند. اگر گرفتگی صدا بهبود نیافت ممکن است لازم باشد تارهای صوتی خود را معاینه کنید.

• پس از جراحی می‌توانید طبق معمول غذا بخورید و بنوشید. بسته به نوع جراحی که انجام داده‌اید لازم است یک شب در بیمارستان بمانید.
• وقتی به خانه می‌روید می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد زمان بازگشت به فعالیت‌های شدید مانند بلند کردن اجسام سنگین یا ورزش‌های شدید دنبال کنید. پس از جراحی، جای زخم در پایین گردن خود خواهید داشت. از این رو پزشک ممکن است استفاده از کرم های مخصوص را توصیه کند.

پاراتیروئیدکتومی تقریباً تمام موارد هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه را درمان می‌‌کند

سطح کلسیم خون را به محدوده سالم برمی‌گرداند. علائم ناشی از کلسیم بیش از حد در خون ممکن است پس از این روش از بین برود یا تا حد زیادی بهبود یابد. پس از برداشتن غدد پاراتیروئید، غدد پاراتیروئید باقیمانده ممکن است مدتی طول بکشد تا دوباره به درستی کار کنند. از این رو امکان دارد به دلیل جذب کلسیم به استخوان به سطوح پایین کلسیم یا وضعیتی به نام هیپوکلسمی مبتلا شوید. اگر سطح کلسیم شما خیلی کم شود علائمی مثل بی حسی، سوزن سوزن شدن یا گرفتگی عضلات خواهید شد که این معمولاً تنها چند روز یا چند هفته پس از جراحی ادامه دارد.

پزشک ممکن است به شما توصیه کند که پس از جراحی برای جلوگیری از کاهش کلسیم، کلسیم مصرف کنید اما به طور معمول، کلسیم خون در نهایت به سطح سالم باز می‌گردد و به ندرت، هیپوکلسمی ممکن است دائمی باشد. با این حال مصرف مکمل‌های کلسیم و گاهی اوقات ویتامین D ممکن است در دراز مدت مورد نیاز باشد.

سوالات پرتکرار